Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΕΝ ΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

31 φαίνεται ότι σε ένα εδάφιο των Πολιτικών (Ι. 2. 1252a) ομιλεί περί Κρά- τους ως του αποτόκου μιας εξελικτικής διαδικασίας, δεν συμμερίζεται προδήλως την ιδέα ότι υπάχει συνάφεια μεταξύ του Κράτους και ενός φυτού –ενός οργανικού στοιχείου όπως θα μπορούσε να αποκληθεί. Εντούτοις οιονδήποτε Όλον μπορεί να ρίξει φως στην σύσταση και δομή του Κράτους. Ο άνθρωπος, το άτομο, ο αποτελούμενος από ψυχή και σώμα, και όχι απλώς η ψυχή του ατόμου όπως ο Πλάτων διεκήρυττε, μακράν οιουδήποτε άλλου είδος, είναι ικανός να παραλληλισθεί προς το Κράτος, διότι είναι όπως αυτό μια ηθική οντότης, 19 φέρων Ηθικά δι- καιώματα και υποχρεώσεις. Ο παραλληλισμός όμως δεν είναι ολοκληρωμένος. ∆ιότι το Κράτος συνιστά ένα πληθυσμό ανθρώπων, και επιτυγχάνει την αυτοπραγμάτω- ση σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό απ’ ότι το άτομο. Το Κράτος, εντούτοις ομοιάζει προς το άτομο ακριβώς επειδή είναι ένα Όλον, δημιούργημα της φύσεως. 2. Η δικαιοσύνη και το κοινόν καλόν τὰ ἐκ τῶν ὧν οὐκ ἄνευ ενός πολιτεύματος Το δίκαιον για τον Αριστοτέλη είναι ταυτόσημο προς το κοινό καλό. Είναι αυτές οι αρχές οι οποίες κυρίως τον καθοδηγούν στην διαμόρ- φωση του Κράτους και του πολιτεύματος. Τὸ ὀρθὸν ληπτέον ἴσως. Τὸ δ’ ἴσως ὀρθὸν πρὸς τὸ τῆς πόλεως ὅλης συμφέρον καὶ πρὸς τὸ κοινὸν τὸ τῶν πολιτῶν . 20 Φαίνεται ότι μέτρο των δικαιωμάτων είναι το κοινό καλό. Εντούτοις, ο Αριστοτέλης κινείται κατά το μάλλον από την αρχή της δικαιοσύνης στην διάπλαση του Κράτους και του πολιτεύματος. Το δίκαιον ήταν για αυτόν το κλειδί για την επίλυση όλων των πολιτεια- κών προβλημάτων. Πολλαπλές απόψεις περί δικαιοσύνης υφίστανται στο θεμέλιο της πολιτειακής πολυπλοκότητος, ποικιλομορφίας και (συνταγματικής) μεταρρυθμίσεως. ∆ιεπίστωσε ότι όλοι οι μέτοχοι και 19. Πολιτικά 4 (7). 1. 1323b. 20. Πολιτικά Ι 283b. Ανάλυση των Αριστοτέλους Πολιτικών