ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΓΚΛΗΜΑ

Ο τόπος τέλεσης του διαδικτυακού εγκλήματος 51 τάστασης των διακομιστών από τους παρόχους, γεγονός που εξαρτάται από οικο- νομικές αποφάσεις των εταιρειών (όπου είναι πιο φθηνά) ή εν πάση περιπτώσει από ένα γεγονός που ο δράστης δεν μπορεί να γνωρίζει (έχει συμβόλαιο με μια ελ- ληνική εταιρεία, της οποίας οι διακομιστές βρίσκονται στην Βουλγαρία). Έτσι, αν ο τόπος τέλεσης εξαρτάται από αυτούς τους τυχαίους παράγοντες, το αξιόποινο του δράστη επεκτείνεται υπερβολικά και, κυρίως, κατά τρόπο απρόβλεπτο. Το απαράδεκτο αυτό αποτέλεσμα συνδέεται με την ευρέως διαδεδομένη άπο- ψη ότι ο τόπος τέλεσης του εγκλήματος είναι πάντοτε εξωτερικός όρος του αξιο- ποίνου και δεν θεωρείται συστατικό στοιχείο της πράξης 33 . Όμως, όπως έχει ορθά υποστηριχθεί 34 , η θέση αυτή, εκφρασμένη με αυτή την αξίωση απόλυτης ισχύος, δεν είναι ορθή. Στον χώρο των παραδοσιακών εγκλημάτων, η επέλευση του αξι- όποινου αποτελέσματος κατά τρόπο τυχαίο και απρόβλεπτο σε έναν τόπο διαφο- ρετικό από αυτόν που ήθελε ο δράστης, όταν εκεί μόνο η πράξη του είναι αξιόποι- νη, τον φέρνει ξαφνικά αντιμέτωπο με μια έννομη τάξη που τον θεωρεί εγκλημα- τία. Τυχόν αξιόποινο του δράστη εξαιτίας αυτής της τυχαίας εξέλιξης θα παραβίαζε την αρχή της ενοχής, αφού δεν «υπήρξε ηθελημένη προσβολή ενός εννόμου αγα- θού, ή αντίθεση προς μία έννομη τάξη» 35 . Μεταφέροντας αυτές τις σκέψεις στον χώρο του διαδικτυακού εγκλήματος, θα πρέπει να δεχθούμε ότι ο τόπος συμπερι- φοράς 36 του δράστη θα πρέπει να καλύπτεται από τον δόλο του, θα πρέπει αυτός να γνωρίζει δηλ. και να αποδέχεται τον τόπο αποθήκευσης των δεδομένων του, αλλιώς υπάρχει πραγματική πλάνη. Έτσι αποκλείεται 37 η ποινική ευθύνη του χρή- στη, επειδή τα δεδομένα του αποθηκεύθηκαν σε κάποια τρίτη, τυχαία χώρα. 33. Βλ. για το θέμα αυτό με αναφορά και στις δύο απόψεις Χ. Μυλωνόπουλο, Διεθνές Ποινικό Δί- καιο, σελ. 182 επ. 34. Χ. Μυλωνόπουλος, ό.π., σελ. 185 επ. Από την γερμανική θεωρία βλ. G. Jakobs, Strafrecht, AT, 5/13, και την πιο πρόσφατη συνολική θεώρηση-ανάλυση των κανόνων του διεθνούς ποινι- κού δικαίου του U. Neumann , Normtheoretische Aspekte der Irrtumsproblematik im Bereich des “Internationalen Strafrechts”, FS Η. Müller-Dietz, 589 επ. 35. Έτσι, πειστικά, Χ. Μυλωνόπουλος, ό.π., σελ. 185. 36. Διευκρινίζεται ότι δεν αναφερόμαστε στον τόπο της φυσικής του παρουσίας, αλλά στον (δεύτερο) τόπο συμπεριφοράς, εκείνον της αποθήκευσης των δεδομένων στους διακομι- στές και για την περίπτωση που η πράξη δεν είναι αξιόποινη στον τόπο της φυσικής παρου- σίας του δράστη, αλλά αξιόποινη στον, άγνωστο για τον δράστη, συγκεκριμένο τόπο εγκα- ταστάσεως των διακομιστών (servers). 37. Απομένει, στην περίπτωση της πραγματικής πλάνης, το ενδεχόμενο ευθύνης για εξ αμελεί- ας έγκλημα. Στον βαθμό που το αξιόποινο της πράξης θεμελιώνεται μόνο με βάση τον τόπο αποθήκευσης/φιλοξενίας των δεδομένων είναι πολύ πιθανή και η ύπαρξη νομικής πλάνης. Όπως μάλιστα εύστοχα παρατηρούν οι E. Hilgendorf / B. Valerius , ό.π., αριθμ. 262, γενικότε- ρα στις περιπτώσεις που η διαδικτυακή συμπεριφορά υπάγεται στους κανόνες μιας έννο- μης τάξης κατά τρόπο που δεν γνώριζε ο δράστης, είναι εύλογο να υποθέσει κανείς ότι αυ- τός δεν γνωρίζει καν την σύνδεση με την έννομη τάξη και, πολύ περισσότερο, με το περιε- χόμενο των ποινικών κανόνων. Άρα, αντίθετα με τα όσα ισχύουν στην αξιόποινη συμπερι- φορά που εκτυλίσσεται στο φυσικό χώρο, η νομική πλάνη θα είναι κατά κανόνα συγγνωστή.