ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ

Δικαστική Ψυχολογία και Ψυχιατρική 134 Η συμπλήρωση της μνήμης μπορεί να γίνεται και μέσω της υποβολής (sug- gestion), δηλ. της παρέμβασης τρίτων προσώπων που κατορθώνουν να μας «δημιουργήσουν» αναμνήσεις γεγονότων που ποτέ δεν υπήρξαν. Χαρακτηριστική είναι η έρευνα με τον τίτλο «Χαμένος στο εμπορικό κέντρο». Στην έρευνα των Lotus και Picknell 229 συμμετείχαν 24 πρόσωπα με ισάριθ- μους συγγενείς τους. Αντικείμενο της έρευνας υποτίθετο ότι ήταν η έρευνα των αναμνήσεων της παιδικής ηλικίας. Στα 24 άτομα στάλθηκε ένα φυλλά- διο με τέσσερις σύντομες ιστορίες από την παιδική τους ηλικία (όταν ήταν περίπου 5 ετών), όπως τις είχε περιγράψει ο συγγενής τους. Μετά την πρώ- τη παράγραφο που περιείχε την ιστορία, τους ζητούσαν να περιγράψουν σε μια σελίδα τις αναμνήσεις τους από αυτό το γεγονός. Στην πραγματικότητα, οι τρεις ιστορίες ήταν αληθινές, ενώ η τέταρτη (όταν ήμουν πέντε ετών οι γονείς μου με έχασαν σε ένα εμπορικό κέντρο) ήταν κατασκευασμένη με την βοήθεια του συγγενούς, που βοήθησε ώστε ορισμένα εξωτερικά στοιχεία της ιστορίας να είναι σωστά (τόπος κατοικίας, ονόματα οικογένειας, πού ψώνι- ζε η οικογένεια). Τα κοινά στοιχεία σε αυτή την ψευδή ιστορία που στάλθη- κε σε όλους τους συμμετέχοντες στην έρευνα ήταν: 1. χάθηκαν για αρκετό χρόνο 2. έκλαιγαν 3. ήταν 5 ετών σε ένα εμπορικό κέντρο 4. τους βρήκε και τους βοήθησε μια ηλικιωμένη γυναίκα και 5. τελικά βρέθηκαν με την υπόλοιπη οικογένεια. Το εντυπωσιακό αποτέλεσμα ήταν ότι 25 % των ερωτηθέντων όχι μόνο θυμό- ταν την ψευδή ιστορία, αλλά την περιέγραψαν αρκετά αναλυτικά, αν και με λιγότερες λέξεις σε σχέση με τις αληθινές τους αναμνήσεις. Η ανάμνησή μας (ασχέτως της αρχικής αξιοπιστίας της) δυναμώνει δια της επαναλήψεως: Όσο πιο συχνά την ανακαλούμε, τόσο αυτή ισχυροποιείται και αποκτά σταθερή θέση στον ανθρώπινο νου, άσχετα μάλιστα από την αρ- χική πηγή προέλευσής της 230 . Ένας άλλος παράγοντας που επηρεάζει την μνήμη μας είναι η συγκίνηση (stress) 231 . Η ανθρώπινη μνήμη, όπως αναφέραμε, είναι περιορισμένη. Οι πε- 229. E. Loftus & J. Pickrell, The formation of false memories, Psychiatric annals, 1995, 720 επ. 230. Ο μηχανισμός αυτός χρησιμοποιείται από την εμπορική διαφήμιση. Η συχνή επα- νάληψη ισχυροποιεί την ανάμνησή της και μάλιστα καταλήγει στο να αποσυνδέ- ει το προϊόν από το εξωτερικό ερέθισμα (διαφήμιση) και να το εντάσσει στις προ- σωπικές αναμνήσεις μας. 231. Βλ. σχετικά H. Monnyer, M. Gessmann, Das geniale Gedächtnis, κεφάλαιο 4 passim.