ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ

Δικαστική Ψυχολογία 135 ριορισμοί της αυξάνουν όταν το υποκείμενο βρίσκεται σε κατάσταση ψυχικής έντασης (stress). Η αύξηση συγκεκριμένων ορμονών αυξάνει την αποτελε- σματικότητα των εγκεφαλικών συνάψεων κι έτσι αυτές οι έντονες συγκινη- σιακές καταστάσεις εντυπώνονται εντονότερα στην μνήμη μας. Η αυξημένη αυτή αποτελεσματικότητα έχει όμως περαιτέρω συνέπεια την υπολειτουργία και εξασθένιση άλλων συνάψεων που σχετίζονται με την επεξεργασία άλλων ερεθισμάτων. Αυτό έχει ως περαιτέρω αποτέλεσμα την εξασθένηση της μνή- μης για τα γεγονότα που έπονται του στρεσογόνου- τραυματικού γεγονότος με τελική κατάληξη την καταπίεση και συσκότισή τους από την μνήμη. Η μνήμη μας επηρεάζεται ακόμη από τρίτα πρόσωπα. Όσο ο χρόνος παρέρ- χεται και η ένταση της αρχικής ανάμνησης εξασθενεί, τόσο αναζητεί ο αν- θρώπινος νους στοιχεία για να συμπληρώσει τα κενά. Η συμπλήρωση αυτή, όπως ήδη περιγράφηκε, άλλοτε γίνεται από το ίδιο το υποκείμενο με βάση συσχετισμούς και άλλοτε με βάση πληροφορίες τρίτων, όπως στην περίπτω- ση του μάρτυρα που μαθαίνει ότι οι άλλοι μάρτυρες συγκλίνουν σε ορισμέ- να σημεία, προς τα οποία και αυτός προσχωρεί επιτυγχάνοντας έτσι μια ανά- μνηση που «συμφωνεί με αναμνήσεις τρίτων». Ορθά, λοιπόν παρατηρείται 232 , ότι όταν καλείται ο μάρτυρας να καταθέσει, το περιεχόμενο αυτής της κατάθεσης δεν έχει ως μόνο χρονικό σημείο ανα- φοράς τον χρόνο τέλεσης της πράξης, αλλά και τις ενδιάμεσες χρονικά επι- δράσεις που έχουν επέλθει στην μνήμη του (συζητήσεις με τρίτους, αναφο- ρές στα ΜΜΕ, προγενέστερες καταθέσεις του ίδιου προσώπου). Με άλλα λό- για, η ανάμνηση κατά τον χρόνο της κατάθεσης, δεν αποτελεί μια απλή ανά- κληση της παρελθοντικής εμπειρίας, αλλά την επαναφορά στην προσκήνιο εκείνης της εμπειρίας, όπως υπάρχει εδώ και τώρα. 6.3 Το τρίτο στάδιο: η κατάθεση Όσα εκθέσαμε ήδη για τα δύο πρώτα στάδια (αντίληψη, μνήμη) είναι αναμ- φίβολα καθοριστικά για την αξιοπιστία της κατάθεσης του μάρτυρα, καθώς προηγούνται χρονικά της ίδιας της κατάθεσης. Όποιος δεν αντιλήφθηκε καν τα γεγονότα, δεν μπορεί φυσικά αργότερα να τα θυμηθεί και να καταθέσει σχετικά. Εκείνος που τα αντιλήφθηκε μεν, αλλά δεν τα θυμάται, επίσης δεν μπορεί να καταθέσει με τρόπο αξιόπιστο. Αυτή η χρονική αλληλουχία των τριών φάσεων μπορεί να δημιουργήσει μια παραπλανητική εικόνα: ο μάρτυ- ρας που αντελήφθη ορθά και θυμάται καλά δεν αρκεί παρά απλώς να κατα- θέσει. Αν δεν ασκηθεί κάποιος εξωτερικός καταναγκασμός (βία, απειλή) ή δεν αρρωστήσει ξαφνικά (κατά τον χρόνο της κατάθεσης), η κατάθεσή του θα πρέπει να θεωρηθεί αξιόπιστη. 232. U. Eisenberg, Spezialkommentar Beweisrecht der StPO5, αριθμ. 1363.