ΓΕΝΕΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 9 κιοκρατία, και ευρύτερα στην ιστορία της ανακάλυψης, εκμετάλλευσης και αξιοποίησης των γενετικών πόρων, που παρουσιάζεται στο πρώτο κεφάλαιο του πρώτου μέρους της μονογραφίας. Η ιδιαίτερη σημασία των γενετικών πόρων αποτυπώθηκε και σε νομικά κείμενα διεθνούς εμβέλειας, αρχής γενομένης το 1992 από τη ΣΒΠ, όπως ήδη αναφέρθηκε. Μάλιστα οι γε- νετικοί πόροι αναγορεύονται σε εθνική κληρονομιά επιφέροντας αλλαγή παραδείγματος στην έως τότε θεώρησή τους ως παγκόσμια κληρονομιά. Η πρόσβαση στους γενετικούς πόρους των κρατών υπόκειται έκτοτε σε προηγούμενη συναίνεση μετά από πληροφόρη- ση (PIC) και υπογραφή αμοιβαία αποδεκτών όρων (ΜΑΤ) για την αξιοποίηση των οφε- λών από τη χρησιμοποίησή τους. Στη συνέχεια υπογράφτηκε το 2010 το Πρωτόκολλο της Ναγκόγια, που είναι αφιερωμένο αποκλειστικά στους γενετικούς πόρους και ειδικό- τερα στην Πρόσβαση και τον δίκαιο και ισότιμο Καταμερισμό των Οφελών από τη χρη- σιμοποίησή τους (ΠΚΟ), εγκαινιάζοντας μια νέα περίοδο για τους γενετικούς πόρους και τη νομική τους μεταχείριση. Σε περιφερειακό επίπεδο η ΕΕ επέδειξε σημαντική κινητικό- τητα για την εφαρμογή του Πρωτοκόλλου με την έκδοση του Κανονισμού 511/2014/ΕΕ, γνωστού και ως Κανονισμού ΠΚΟ, για τη συμμόρφωση των χρηστών γενετικών πόρων και συναφών παραδοσιακών γνώσεων στην επικράτειά της. Ιδιαίτερα έντονη είναι και η κινητικότητα που συναντάμε στο επίπεδο των εθνικών δικαίων ΠΚΟ. Εξ ίσου σημαντικό αλλά και ιδιαίτερο είναι και το τοπίο της διακυβέρνησης των γενετι- κών πόρων. Ως διακυβέρνηση των γενετικών πόρων νοείται μία σειρά από κανόνες, δι- αδικασίες, θεσμούς, μηχανισμούς και άλλες πρωτοβουλίες που έχουν προκύψει σχετικά με τους γενετικούς πόρους, δημιουργώντας ένα ποικίλο, πολύπλοκο και δυναμικό περι- βάλλον σε τρεις αλληλένδετες κλίμακες: διεθνή, περιφερειακή και εθνική. Στο περιβάλ- λον αυτό συμμετέχουν και δρουν ποικίλοι φορείς και παράγοντες από κράτη και ιδιώτες, επιχειρήσεις, ερευνητές έως αυτόχθονες πληθυσμοί και τοπικές κοινότητες, ενώσεις και συλλογικοί φορείς αλλά και η εν γένει επιστημονική και ερευνητική κοινότητα. Η διακυβέρνηση των γενετικών πόρων αποτελεί ένα ιδιάζον τοπίο διότι αποτυπώνει και συγχρόνως εκφράζει σε τρία επίπεδα την ομοίως ιδιάζουσα πολυπλοκότητα του ρυθμι- στικού οικοδομήματος των γενετικών πόρων και τις μεταξύ τους συσχετίσεις. Το ρυθμιστικό οικοδόμημα των γενετικών πόρων εμφανίζει μία ιδιάζουσα πολυπλοκό- τητα, που του προσδίδει χαρακτηριστικά ενός “ συμπλέγματος καθεστώτων ” . Ένα “ σύ- μπλεγμα καθεστώτων ” θα μπορούσε να οριστεί ως ένα δίκτυο τριών ή περισσότερων δι- εθνών καθεστώτων που σχετίζονται με ένα κοινό θέμα, παρουσιάζουν επικαλύψεις και δημιουργούν ουσιαστικές, κανονιστικές ή λειτουργικές αλληλεπιδράσεις που αναγνωρί- ζονται ως δυνητικά προβληματικές, ανεξάρτητα από το εάν διαχειρίζονται αποτελεσμα-