ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΩΝ ΦΟΡΩΝ Από το σύνταγμα και τη νομοθεσία δεν προκύπτει ορισμός της έννοιας του φόρου. Κατά συνέπεια, ο ορισμός αυτός δίδεται από τη θεωρία του φορολογικού δικαίου και από τη νομολογία. Σχέδιο ανάπτυξης. Αναπτύσσονται διαδοχικά η έννοια του φόρου ( Τμήμα Ι ) και οι δι- ακρίσεις των φόρων ( Τμήμα ΙΙ ). ΤΜΗΜΑ Ι - Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΦΟΡΟΥ Η συμμετοχή των πολιτών στα δημόσια βάρη επιβάλλεται από το Σύνταγμα (άρθρο 4§5). Η συμμετοχή αυτή λαμβάνει τη μορφή ποικίλων χρηματικών επιβαρύνσεων, που φέρουν διαφορετικές ονομασίες και επιβάλλονται κατά διαφόρους τρόπους. Παρότι ο φόρος αποτελεί την κύρια μορφή της συμμετοχής αυτής, το Σύνταγμα δεν παρέχει ορισμό της έννοιάς του. Ειδικότερα το άρθρο 78 του Συντάγματος αναφέρεται σε «φό- ρους», «δασμούς», «εισφορές» και σε «συμμετοχή» του κράτους στην αυτόματη υπερ- τίμηση ιδιωτικής ακίνητης περιουσίας λόγω εκτέλεσης δημοσίων έργων, χωρίς όμως να προσδιορίζει την έννοια του φόρου. Στο άρθρο 78§2 του Συντάγματος γίνεται λόγος και για «άλλα οικονομικά βάρη», δηλαδή δημοσιονομικές επιβαρύνσεις, πράγμα που σημαίνει ότι εκτός από τα κατά κυριολεξία φορολογικά βάρη, που αντιστοιχούν στους κύριους ή γενικούς και δευτερεύοντες ή ειδικούς φόρους, υπάρχουν και άλλα δημο- σιονομικά βάρη χωρίς ή με οιονεί φορολογικό χαρακτήρα. Αλλά ούτε στη νομοθεσία ανευρίσκεται ορισμός της έννοιας του φόρου. Στην ελληνική και αλλοδαπή θεωρία και νομολογία γίνεται γενικά δεκτό ότι φόρος εί- ναι η χρηματική, οριστική, υποχρεωτική, χωρίς αντάλλαγμα παροχή των ιδιωτών προς το κράτος ή άλλα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου προς πορισμό εσόδων και εκ- πλήρωση δημοσίων σκοπών οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής. Σχέδιο ανάπτυξης. Την ανάπτυξη των βασικών χαρακτηριστικών που απορρέουν από τον ανωτέρω ορισμό του φόρου ( §§1-6 ) ακολουθεί η έκθεση των στοιχείων εξατομί- κευσης του φόρου ( §7 ), καθώς και της τυπολογίας των φόρων ( §8 ). §1 - Ο ΦΟΡΟΣ ΩΣ ΠΑΡΟΧΗ ΧΡΗΜΑΤΙΚΗ Σε παλαιότερες εποχές ήταν διαδεδομένος o φόρος σε είδος, όπως η παροχή μέρους της παραγωγής αγαθών. Φόρο σε είδος αποτελούσε ο γνωστός φόρος της δεκάτης. Όμως, στο πλαίσιο της σημερινής χρηματικής οικονομίας, ο φόρος νοείται ως παροχή κατεξοχήν χρηματική, χωρίς να αποκλείεται σε ορισμένες ειδικές περιπτώσεις και φό- ρος σε είδος. Ειδικότερα προβλέπεται ότι στην περίπτωση επιβολής φόρου κληρονο- μίας, κληροδοσίας και δωρεάς με αντικείμενο εικαστικά ή άλλα έργα τέχνης, ο φόρος 15 16 17