18 / 32
18
Τον είχα ρωτήσει, γιατί όχι και ως μεθοδολογία του
δικαίου;
Η απάντηση ήταν αρνητική.
Διαφωνώ φυσικά.
Πρόκρινε ο
Τσάτσος
την ιστορία του δικαίου. Επ’ αυ-
τού δεν μπορεί κανείς να διαφωνήσει.
Πραγματικά, η ιστορία είναι έρευνα στο βάθος του
παρελθόντος για το:
Τι έγινε.
Πότε έγινε.
Γιατί έγινε.
Ποιες συνέπειες είχε.
Ως προς τα ερωτήματα αυτά, η ιστορική έρευνα υπό-
κειται σε μεταγενέστερη επαλήθευση ή διάψευση, με τη
βοήθεια και άλλων επιστημών.
Ανάλογα ισχύουν για το δίκαιο, τις έννομες σχέσεις
του, τις μεταβολές του, τις επιδράσεις που δέχθηκε και
δημιούργησε
κ.λπ. Στο συμπέρασμα αυτό οδηγούμαστε
με τη βοήθεια της γενικής ιστορίας αλλά και της κοινω-
νιολογίας, που είναι μία σχετικώς καινούργια επιστήμη,
που προσφέρει πολύτιμη επικουρία παντού, ακόμα και
στην ιστορία της λογοτεχνίας.
Αλλά η φιλοσοφία του δικαίου και γενικώς η φιλοσο-
φία, δεν είναι άλλος πνευματικός κλάδος από την νο-
μική επιστήμη;
Ο καθηγητής
Λιτζερόπουλος
, επί τη βάσει του ότι οι
επιστήμες διακρίνονταν σε θεωρητικές και θετικές, κα-
τέτασσε τη νομική σε ένα τρίτο κλάδο, ως «
πρακτική
»
επιστήμη.