ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΗ ΦΟΡΟΑΠΟΦΥΓΗ ΣΤΗΝ ΑΜΕΣΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

Το παρόν έργο αποτελεί, κατά το μεγαλύτερο μέρος του, το κείμενο διδα-

κτορικής διατριβής η οποία υποβλήθηκε στη Νομική Σχολή του Αριστοτελεί-

ου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και εγκρίθηκε την 30ή Μαΐου 2016 από την

οικεία επταμελή εξεταστική επιτροπή. Η συγκεκριμένη μελέτη έχει ως αντι-

κείμενο έρευνας την καταχρηστική φοροαποφυγή στον τομέα της άμεσης

φορολογίας, ενώ το συγκεκριμένο ζήτημα εξετάζεται και αναφορικά με τους

εταιρικούς μετασχηματισμούς, κυρίως υπό το πρίσμα της Οδηγίας 2009/133/ΕΚ

του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το ζήτημα της καταχρηστικής φο-

ροαποφυγής είναι ιδιαίτερα επίκαιρο ενόψει της έκτασης στην οποία παρα-

τηρείται και των μορφών που λαμβάνει τα τελευταία κυρίως χρόνια, μορ-

φές οι οποίες εξελίσσονται και γίνονται ολοένα και πιο πολύπλοκες. Ειδικό-

τερα, οι φορολογούμενοι εκμεταλλεύονται κενά του φορολογικού συστήμα-

τος ή νομικές διατάξεις τηρώντας το γράμμα πλην όμως αντιστρατεύοντας

το πνεύμα και το σκοπό αυτών, κάνουν χρήση περισσότερων εννόμων τά-

ξεων εκμεταλλευόμενοι κάποιες φορές ασυμφωνίες μεταξύ των φορολογι-

κών συστημάτων αυτών καθώς και δυνατότητες που παρέχει το ενωσιακό

δίκαιο και το διεθνές συμβατικό φορολογικό δίκαιο. Οι οικονομικοί φορείς,

και ιδίως οι πολυεθνικές εταιρίες, χρησιμοποιούν μεθόδους προς ελαχιστο-

ποίηση της φορολογικής τους επιβάρυνσης, οι οποίες είναι επιθετικές και τε-

χνητού χαρακτήρα κάποιες φορές. Η αποτίμηση σε οικονομικούς όρους των

επιπτώσεων των τεχνικών μετατόπισης των κερδών και διάβρωσης της φο-

ρολογικής βάσης δεν είναι ευχερής, ωστόσο, βάσει στοιχείων που παραθέ-

τει ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) εκτιμάται

ότι η απώλεια φορολογικών εσόδων σε παγκόσμιο επίπεδο ανέρχεται ετη-

σίως σε 4% με 10% των παγκόσμιων εσόδων του εταιρικού φόρου εισοδήμα-

τος

. Δεδομένου, συνεπώς, ότι τα κράτη πρέπει να είναι σε θέση να διαχει-

ρίζονται αποτελεσματικά φορολογικά συστήματα, η καταχρηστική φοροα-

ποφυγή πρέπει να καταπολεμάται με νομοθετικά μέσα καθόσον βάλλει κατά

της φορολογικής ισότητας, προκαλεί διάβρωση της φορολογικής βάσης και

απώλεια φορολογικών εσόδων, ενώ νοθεύει τους όρους του ανταγωνισμού

μεταξύ των επιχειρήσεων, με αποτέλεσμα τη μείωση της φορολογικής συνεί-

δησης των πολιτών.

Περαιτέρω, δεδομένου ότι το συγκεκριμένο αντικείμενο έρευνας είναι ιδιαί-

τερα δυσχερές, η παρούσα μελέτη περιορίζεται, για την πληρότητα της ανά-

λυσης, μόνο στον τομέα της άμεσης φορολογίας. Εντούτοις, παρατίθενται

συγκεκριμένες αποφάσεις του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπου

εξετάζεται η έννοια της φοροαποφυγής και η αρχή απαγόρευσης των κατα-

χρήσεων στα πλαίσια της εναρμονισμένης έμμεσης φορολογίας. Ο ρόλος του

1. Βλ. σχ.

OECD/G20 BEPS Project

, Measuring and Monitoring BEPS, Action 11: 2015 Final

Report, σελ. 15.