ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

[1]

ΣΠ. ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΣ

ενεργειών)

. Πέραν τούτου και σε χώρες όπως η Ελλάδα, η πρόσφατη οικονομική

κρίση

έχει αναγάγει τη δημοσιονομική ισορροπία της χώρας σε «επιτακτικό δημό-

σιο συμφέρον», που απειλεί να μειώσει την κανονιστική εμβέλεια όχι μόνο κοινωνι-

κών δικαιωμάτων (π.χ. εργασία και κοινωνική ασφάλιση) αλλά και ατομικών ελευ-

θεριών, όπως της προστασίας της περιουσίας (ανταλλαγή των ομολόγων του Ελληνι-

κού Δημοσίου - PSI) και των προσωπικών δεδομένων (π.χ. ανάρτηση στο διαδίκτυο

των ονομάτων όσων οφείλουν μεγάλα χρηματικά ποσά στο Δημόσιο κατά το μοντέ-

λο «name and shame»).

Όλα τα ανωτέρω αποτελούν δυσεπίλυτα ζητήματα, τα οποία προφανώς δεν μπο-

ρούν να αναλυθούν με πληρότητα στο πλαίσιο της παρούσας εισαγωγής στο γενι-

κό μέρος των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Κατευθυντήρια πάντως αρχή για τον ερμη-

νευτή και εφαρμοστή του δικαίου πρέπει να παραμένει πάντοτε η σκέψη ότι όσο και

εάν το δίκαιο οφείλει να λαμβάνει υπόψη του τη μεταβαλλόμενη κοινωνική και οικο-

νομική πραγματικότητα προκειμένου να μην καταλήξει σε ένα απλό κείμενο χωρίς

πρακτική σημασία στον αφηρημένο «κόσμο των νομικών ιδεών»

, άλλο τόσο τα θε-

μελιώδη δικαιώματα θεσπίσθηκαν και κατοχυρώθηκαν σε κείμενα με αυξημένη τυ-

πική ισχύ προκειμένου να προστατεύουν την ανθρώπινη προσωπικότητα παρά τα

όποια πρόσκαιρα «κελεύσματα των καιρών». Η εύρεση της λεπτής αυτής ισορροπί-

ας αποτελεί το δύσκολο καθήκον, αλλά ταυτόχρονα και την πεμπτουσία της εργασί-

ας όποιου καταπιάνεται με το απαιτητικό και συνάμα γοητευτικό πεδίο των θεμελιω-

δών δικαιωμάτων.

Β. Ονομασίες, κατηγοριοποίηση, παλαιές και νέες διαστάσεις

των θεμελιωδών δικαιωμάτων

Παράλληλα με τον όρο «θεμελιώδη δικαιώματα» χρησιμοποιούνται και πολλοί άλ-

λοι παραπλήσιοι όροι

: «Ατομικά», «ανθρώπινα», «συνταγματικά δικαιώματα»,

«ατομικές ελευθερίες». Από τη στιγμή που είναι αντιληπτό σε τι αναφερόμαστε, η

χρήση του ενός ή του άλλου όρου δεν έχει μεγάλη πρακτική σημασία και η διαμά-

χη γύρω από το ποιος όρος είναι ο ορθότερος, αποτελεί εκδήλωση μιας υπερβολικής

4. Βλ. και

Wiktor Osiaty

ski

, Human Rights and their Limits, Cambridge University Press, 2009,

σελ. 47 επ.

5. Για τις συνταγματικές διαστάσεις της πρόσφατης οικονομικής κρίσης, βλ., αντί άλλων,

Πανα-

γιώτης Μαντζούφας

, Οικονομική κρίση και Σύνταγμα, εκδ. Σακκουλα, 2014.

6. Βλ.

Σπύρος Βλαχόπουλος

, Η δυναμική ερμηνεία του Συντάγματος. Η προσαρμογή του συνταγ-

ματικού κειμένου στις μεταβαλλόμενες συνθήκες, εκδ. Ευρασία, 2014.

7. Βλ. αναλυτικά

Αριστόβουλος Μάνεσης

, Συνταγματικά δικαιώματα, α’ Ατομικές Ελευθερίες, δ’

έκδ., εκδ. Σάκκουλα, 1982, σελ. 12 επ.,

Δημήτρης Τσάτσος

, Συνταγματικό Δίκαιο. Τόμος Γ’. Θε-

μελιώδη Δικαιώματα. Ι. Γενικό Μέρος, εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, 1988, σελ. 27 επ.,

Χαράλαμπος

Τσιλιώτης

, Εισαγωγή στην προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων, σε:

Λεωνίδα Κοτσαλή

Γιώργο Τριανταφύλλου

(επιμ.), Ανθρώπινα Δικαιώματα και Ποινικό Δίκαιο, εκδ. Αντ. Ν. Σάκ-

κουλα, 2007, σελ. 15 [16 επ.].