23 / 26
HELMUT SATZGER
11
όπως εφαρμόζεται από τα διεθνή ποινικά δικαστήρια, π.χ. στα άρθρα 22 ως 24 του
Κανονισμού του ΔΠΔ
6
.
Παρά τις διαφορές στις λεπτομέρειες και ορισμένες εξαιρέσεις, μπορεί να πει
κανείς ότι η αρχή της νομιμότητας είναι παγκόσμια αναγνωρισμένη.
Με δεδομένα τα παραπάνω, θα ασχοληθώ στη συνέχεια με μια νομοθετική τε-
χνική που πιθανώς έρχεται σε σύγκρουση με την αρχή nullum crimen, καθώς,
όταν γίνεται χρήση της, είναι αμφίβολο αν η ασφάλεια δικαίου εξασφαλίζεται
επαρκώς· ωστόσο, η συγκεκριμένη τεχνική είναι αρκετά δημοφιλής και χρησι-
μοποιείται ευρέως στο γερμανικό οικονομικό ποινικό δίκαιο. Αναφέρομαι στους
λευκούς νόμους
(στα γερμανικά: “Blankettgesetze”)
7
. Πρόκειται για νόμους που
προβλέπουν ποινικές κυρώσεις, αλλά δεν ορίζουν οι ίδιοι τα στοιχεία του εγκλή-
ματος και, αντί γι’ αυτό, αφήνουν τουλάχιστον μέρος του ορισμού του αδικήματος
σε άλλες διατάξεις. Στο βαθμό που τα στοιχεία του εγκλήματος είναι ελλιπή ο λευ-
κός νόμος παραπέμπει σε άλλη διάταξη. Το ουσιαστικό μέρος κάθε λευκού νόμου
αποτελεί η παραπομπή για τα στοιχεία της προσβολής· επομένως, μπορούμε να
τους ονομάζουμε και «παραπεμπτικούς νόμους». Είναι εμφανές ότι η χρήση πα-
ραπομπών καθιστά πιο δύσκολη την εφαρμογή και την κατανόηση του περιεχομέ-
νου των ποινικών νόμων. Ισοδυναμούν, όμως, αυτές οι δυσκολίες με παραβίαση
της αρχής της νομιμότητας; Όπως θα δούμε, οι λευκοί νόμοι δεν παραπέμπουν
μόνο σε γερμανικές διατάξεις. Πιο προβληματικοί είναι οι παραπεμπτικοί νόμοι
που αναφέρονται στο κοινοτικό δίκαιο, ένα πολύ συχνό φαινόμενο στο γερμανικό
(ιδιαίτερα το οικονομικό) ποινικό δίκαιο. Παρόμοια νομοθεσία υπάρχει και σε άλλα
Κράτη Μέλη και, συνεπώς, όντως αποτελεί ένα ευρωπαϊκό πρόβλημα.
II. Παραπομπές και Ποινικοί Λευκοί Νόμοι
Με βάση το ακόλουθο παράδειγμα θα σας παρουσιάσω τι σημαίνει λευκός νό-
μος. Η διάταξη που ακολουθεί αποτελεί μέρος του Γερμανικού Νόμου περί Τροφί-
μων (Lebensmittel-, Bedarfsgegenstände und Futtermittelgesetzbuch - LFGB
8
):
Άρθρο 58 Ποινικά Αδικήματα
(1) Όποιος
1: αντίθετα με το άρθρο 5παρ. 1περίπτωση 1παράγει ή επεξεργάζεται τρόφιμα
…
6.
Για την περιορισμένη σημασία της αρχής της ασφάλειας δικαίου στο διεθνές ποινικό δίκαιο βλ.
Satzger
, παραπάνω υποσημείωση 3, § 14/13.
7.
Για την εισαγωγή στους γερμανικούς «λευκούς νόμους» βλ.
Moll
, Europäisches Strafrecht durch
nationale Blankettstrafgesetzgebung (1998), σ. 46 επ.
8.
Εφημερίδα Ομοσπονδιακής Νομοθεσίας [Federal Law Gazette] 2009, I, σ. 2205.