ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΩΣ ΘΕΜΕΛΙΟ ΜΙΑΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΜΕΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

Πέτρος Πανταζόπουλος - Ευστάθιος Μπακάλης

αβέβαιων ως προς τα αποτελέσματά τους διαδικασιών επιβολής κυρώσεων,

η ανάγκη οριστικοποίησης των υποθέσεων, εν όψει σημαντικών αλλαγών στη

νομοθεσία ή τη φορολογική διοίκηση, καθιστούν αδύνατη την ομοιόμορφη

εφαρμογή του φορολογικού νόμου σε όλες τις περιπτώσεις. Έχουν εξαναγκά-

σει, έτσι, τον φορολογικό νομοθέτη σε εισαγωγή συστηματικών ή εξαιρετικών

ρυθμίσεων, οι οποίες, άλλες περισσότερο και άλλες λιγότερο, απλοποιούν το

φορολογικό σύστημα και τη φορολογική διαδικασία ειδικότερα.

Στην έννοια της απλοποίησης εντάσσονται διάφορες μορφές νομοθετικών και

ενδοδιοικητικών ενεργειών, από την απλοποίηση της ορολογίας των φορολο-

γικών κανόνων δικαίου, τη σταθεροποίηση της νομοθεσίας και την κωδικοποί-

ησή της έως την απλοποίηση των κανόνων δικαίου μέσω τυποποιήσεων, γενι-

κοποιήσεων και τεκμηρίων. Για παράδειγμα, μορφές τυποποιήσεων είναι και

οι περιπτώσεις της εισαγωγής του συστήματος αντικειμενικών αξιών των ακι-

νήτων, του προσδιορισμού του εισοδήματος του φορολογούμενου βάσει των

αντικειμενικών δαπανών διαβίωσης του, του αντικειμενικού και εξωλογιστι-

κού προσδιορισμού του εισοδήματος. Είναι, ακόμη, η διάκριση σε εκπεστέες

και μη δαπάνες από το εισόδημά τους, το αντικειμενικό σύστημα προσδιορι-

σμού των προστίμων στον παλαιό Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων, παλαιότερα

ο αντικειμενικός προσδιορισμός της φορολογητέας αξίας μετοχών μη εισηγμέ-

νων στο χρηματιστήριο, εταιρικών μεριδίων

Όσον αφορά στα ειδικότερα χαρακτηριστικά της φορολογικής αμνηστίας ή

περαίωσης, αυτή μπορεί να καλύπτει όλους τους φορολογούμενους ή και συ-

γκεκριμένες μόνο κατηγορίες φόρων και φορολογουμένων (βλ. π.χ. περαι-

ώσεις μόνο φορολογίας κεφαλαίου, περαιώσεις μόνο ληξιπρόθεσμων οφει-

λών, αμνηστία μόνο για τα κεφάλαια στην αλλοδαπή

.). Ακόμη, μπορεί

να αφορά μόνο σε ήδη ληξιπρόθεσμες οφειλές ή και όχι ακόμη βεβαιωμένες.

Επίσης, η φορολογική αμνηστία μπορεί να παρέχεται αυτόματα, με την αίτηση

του ενδιαφερόμενου, ή να εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια των αρμοδίων

αρχών. Η δυνατότητα ρύθμισης μπορεί, περαιτέρω, να έχει μόνιμο χαρακτή-

ρα (βλ. τη σχετική ρύθμιση των 12 ή 24 δόσεων του ΚΦΔ) ή να είναι έκτακτη,

όπως είναι και οι κανόνας. Οι περαιώσεις και αμνηστίες διαφοροποιούνται,

επίσης, όσον αφορά στις έννομες συνέπειες από την υπαγωγή τους σε αυτές:

Για παράδειγμα, η ρύθμιση μπορεί να προβλέπει τη μείωση προσθέτων φόρων

και προσαυξήσεων ή μπορεί να επιτρέπει τη συμπλήρωση/τροποποίηση πα-

λαιότερων δηλώσεων χωρίς κυρώσεις. Μπορεί ακόμη να «προστατεύει», ευ-

θέως ή έμμεσα, από την υπαγωγή σε φορολογικό έλεγχο ή και από ποινικές

διώξεις για τη μη καταβολή των σχετικών χρεών.