ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΩΣ ΘΕΜΕΛΙΟ ΜΙΑΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΜΕΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

Οι φορολογικές περαιώσεις και αμνηστίες ως δημοσιονομικό εργαλείο

2. Εξέταση των περαιώσεων και αμνηστιών υπό το πρίσμα

των συνταγματικών και υπερνομοθετικών κανόνων

για το φόρο – Ενδεχόμενες ενστάσεις και

περιορισμοί στην ένταξη τέτοιων ρυθμίσεων

στο φορολογικό σύστημα

Οι ρυθμίσεις αυτές για αμνηστία και περαίωση παλαιότερων κυρίως, εκκρε-

μών υποθέσεων, δηλώσεων

. αμέσως προβληματίζουν όσον αφορά στη

συμβατότητά τους με την αρχή της φορολογικής ισότητας.

Ειδικότερα, η αρχή της φορολόγησης βάσει της φοροδοτικής ικανότητας του

καθενός επιτάσσει κατ’ αρχήν το συνυπολογισμό όσο το δυνατό περισσότε-

ρων διακριτικών οικονομικοκοινωνικών σημείων της κατάστασης των φο-

ρολογουμένων για τη διαμόρφωση της φορολογικής βάσης. Με άλλα λόγια,

επιβάλλει τη λήψη υπ’ όψη από το νομοθέτη αλλά και τον εφαρμοστή του

δικαίου των ιδιαίτερων και συγκεκριμένων πτυχών κάθε ατομικής περίπτω-

σης, κάθε φορολογικού πραγματικού, κατά τον προσδιορισμό της φορολογι-

κής επιβάρυνσης στη διαμόρφωση του κανόνα δικαίου. Υπό άλλη εκδοχή, αν

δηλαδή η εκάστοτε φορολογική περίπτωση αντιμετωπίζεται γενικοποιημένα,

όχι με βάση ακριβώς τα συγκεκριμένα επιμέρους χαρακτηριστικά της, αλλά

με βάση γενικά σημεία και ενδείξεις, που ισχύουν για πολλές παρόμοιες περι-

πτώσεις, τότε υπάρχει ο κίνδυνος το φορολογικό βάρος που θα προσδιοριστεί

κατ’ αυτό τον τρόπο να απέχει από την πραγματική φοροδοτική ικανότητα του

υπόχρεου, κατά παραβίαση της αρχής της φορολογικής ισότητας.

Η περίπτωση αυτή μπορεί να συντρέχει κατ’ εξοχήν σε περιπτώσεις περαι-

ώσεων, αμνηστιών

, όπου συνήθως οι υποθέσεις κλείνουν έναντι ενός

γενικού φορολογικού συντελεστή, ανεξαρτήτως της φορολογητέας ύλης που

ρυθμίζεται ή με όμοιο τρόπο (π.χ. διαγραφή προσαυξήσεων, απαλλαγή από

πρόστιμα, εξάλειψη αξιοποίνου) και ανεξαρτήτως της σοβαρότητας των παρα-

βάσεων, που προκάλεσαν αυτές τις κυρώσεις.

Περαιτέρω, ενστάσεις διατυπώνονται και ως προς την επίδραση αυτού του

είδους των ρυθμίσεων στο δικαίωμα παροχής έννομης προστασίας των ενδια-

φερομένων, καθώς μπορεί μεν στις περισσότερες από αυτές τις διαδικασίες η

υπαγωγή να είναι οικειοθελής, ωστόσο στην πραγματικότητα, υπό την απειλή

ότι, όποιος δεν υπαχθεί, θα ελεγχθεί (και άρα πιθανότατα θα φορολογηθεί), οι

περαιώσεις μόνο προαιρετικές δεν είναι. Καθ’ όσον, μάλιστα, σε αρκετές από

τις περαιώσεις αυτές προαπαιτούμενο είναι η παραίτηση από το ένδικα βοη-

θήματα και μέσα κατά των οφειλών που περαιώνονται, το δικαίωμα του υπό-

χρεου να αμφισβητήσει τον καταλογισμό σε βάρος του συρρικνώνεται σοβα-

ρά. Για αυτό το ζήτημα μάλιστα το ΔΕΚ έχει ήδη αποφανθεί παλαιότερα σε πε-