Η ΠΟΙΝΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΩΝ ΣΕ ΕΞΩΧΩΡΙΕΣ (OFFSHORE) ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Στην Ελλάδα, ήδη από τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης, κάθε σχε-

δόν μεγάλη προμήθεια ή ανάθεση δημόσιων έργων συνοδεύτηκε από κα-

ταγγελίες για αδιαφανείς διαδικασίες, για εύνοια προς «ημετέρους», για

διασπάθιση του δημόσιου χρήματος, για «ύποπτες συναλλαγές», για «δια-

φθορά». Πραγματικά ή κατασκευασμένα σκάνδαλα που αφορούσαν γενι-

κά τη σχέση πολιτικής και επιχειρηματικών συμφερόντων βάρυναν την πο-

λιτική ζωή και προκάλεσαν ρήγματα στην εμπιστοσύνη των πολιτών προς

το πολιτικό σύστημα. Η έλλειψη επαρκών και σαφών νομοθετικών κειμέ-

νων που να εξασφαλίζουν τη διαφάνεια στη διαχείριση των δημόσιων υπο-

θέσεων επέτρεψε αποφάσεις και δράσεις που κινούνταν στα όρια της νομι-

μότητας.

Σε αυτό το πολιτικό πλαίσιο, επιχειρήθηκε μια «αντεπίθεση» από την πλευ-

ρά των πολιτικών, με στόχο «την εξυγίανση του δημόσιου βίου». Ανάμε-

σα στα μέτρα που υιοθετήθηκαν, ιδιαίτερα σημαντικές ήταν οι αλλαγές στη

νομοθεσία για το «πόθεν έσχες». Δεν κρίνεται πλέον επαρκής η απλή απο-

τύπωση της περιουσιακής κατάστασης των πολιτικών προσώπων. Κρίσι-

μη θεωρείται η διαπίστωση της πηγής προέλευσης των χρημάτων τους και

για το λόγο αυτό θεωρείται αντίθετη στο λειτούργημά τους κάθε επιχειρη-

ματική δραστηριότητα που μπορεί να δημιουργεί υπόνοιες αδιαφάνειας.

Με το νόμο 3213 ανάγεται έτσι ήδη από το 2003 σε ποινικό αδίκημα η συμ-

μετοχή των πολιτικών προσώπων σε εξωχώριες εταιρείες, ενώ με το νόμο

3849 του 2010 το απαγορευτικό νομοθετικό πλαίσιο αυστηροποιείται, κα-

θώς αυξάνονται οι απειλούμενες ποινικές κυρώσεις, προβλέπεται η υπο-

χρεωτική επιβολή των παρεπόμενων ποινών της δήμευσης και στέρησης

των πολιτικών δικαιωμάτων και διευκρινίζεται ότι το έγκλημα τελείται όχι

μόνο όταν συμμετέχουν τα ίδια τα πολιτικά πρόσωπα σε εξωχώριες εται-

ρείες, αλλά και όταν συμμετέχουν μέσω παρένθετων προσώπων.

Η στάση αυτή του Έλληνα νομοθέτη αλλάζει άρδην με το νόμο 4389 της

27.5.2016, με τον οποίο τυποποιείται πια μόνο η συμμετοχή σε εταιρείες

που έχουν την πραγματική ή καταστατική τους έδρα σε «κράτος μη συνερ-

γάσιμο στο φορολογικό τομέα» και επομένως θεωρείται επιτρεπτή η συμ-

μετοχή σε εταιρείες που η έδρα τους βρίσκεται σε φορολογικά συνεργά-

σιμες χώρες, ακόμα και όταν αυτές αποτελούν «φορολογικούς παραδεί-

σους». Η συγκεκριμένη διάταξη επικρίθηκε έντονα ως «φωτογραφική» και

η κυβέρνηση αναγκάστηκε να την τροποποιήσει μέσα σε λίγες μόνο ημέ-

ρες, θεσπίζοντας πλέον (με το Ν. 4396/2016) ένα ιδιαίτερα αυστηρό νο-

μοθετικό πλαίσιο που απαγορεύει κάθε συμμετοχή των προσώπων της κε-

ντρικής πολιτικής σκηνής σε εταιρείες που έχουν την πραγματική ή κατα-