11 / 26
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
λογος. Ο εγχώριος σύγχρονος πολιτισμός αφήνει το αποτύπωμά του παντού
και ο τρόπος αντιπαράθεσης των διαφορετικών απόψεων είναι ενδεικτικός
της ποιότητάς του.
• Στην 3η ενότητα
(Η Εκκλησία στο Κράτος)
αναφέρονται θέματα σχέσεων Εκ-
κλησίας-Κράτους. Δεν υπάρχει καμία πρόθεση να θίξω τα θρησκευτικά πιστεύω
κανενός. Όσα γράφω αφορούν θεσμικά προβλήματα στα οποία εμπλέκεται η
Ελληνορθόδοξη Εκκλησία και ειδικά όπου έχει (ή επιθυμεί να έχει) έναν κυρί-
αρχο ρόλο. Σε αυτό το πλαίσιο θίγονται θέματα όπως η διδασκαλία των Θρη-
σκευτικών ή η τελετή μεταφοράς του Αγίου Φωτός. Πιστεύω ότι ο ελλιπής
διαχωρισμός Κράτους-Εκκλησίας δημιουργεί προβλήματα και στα δύο μέρη.
Οι πολιτικοί στοχεύουν στον προσεταιρισμό ψήφων, ενώ η επιδίωξη της Εκ-
κλησίας είναι η εδραίωση της κυριαρχίας της μέσω κρατικών θεσμών και νό-
μων. Όμως τα εικονίσματα στα δικαστήρια δεν φοβίζουν ούτε τους πλέον
θρησκευόμενους, οι όρκοι δίνονται και από όσους δεν τους πιστεύουν, ενώ η
προσευχή ευτελίζεται κάθε πρωί στα σχολεία.
• Στην 4η ενότητα
(Εθνικές ιδιαιτερότητες)
υπάρχει μια ποικιλία θεμάτων, όπως
το «ελληνικό φιλότιμο» για το οποίο αισθανόμαστε τόσο υπερήφανοι, το πε-
ρίφημο ηθικό πλεονέκτημα και ποιοι το διαθέτουν, η λατρεία των Ελλήνων να
μην εφαρμόζουν τους νόμους π.χ. για το κάπνισμα και κάποια άλλα φαινόμε-
να που συνιστούν την εθνική μας «μοναδικότητα».
• Στην 5η ενότητα
(Φορολογικά πέρα από τους φόρους)
θίγονται θέματα γενι-
κότερων αρχών φορολογίας. Ο φορολογικός ανορθολογισμός της χώρας εί-
ναι ένα από τα μεγαλύτερα δεινά μας μαζί με τις συντεχνιακές αγκυλώσεις και
το πελατειακό κράτος. Τα θέματα αυτά μάλιστα συνδέονται περισσότερο από
όσο φαντάζεται κάποιος με μια πρώτη ματιά. Οι μεγαλύτερες συνδικαλιστικές
επιτυχίες στη χώρα είναι συντεχνιακές και επηρεάζουν τη φορολογική δομή,
βλάπτοντας όλη την υπόλοιπη κοινωνία, αλλά μακροπρόθεσμα και τα επαγ-
γελματικά συμφέροντα των μελών των συντεχνιών. Όσο για το πελατειακό
κράτος, οι ρίζες του είναι βαθιές και δηλητηριώδεις. Πάντως όποιος δεν βρί-
σκει καμία ευχαρίστηση σε φορολογικά ή λογιστικά θέματα (και δεν τον αδικώ
για αυτό) μπορεί να παραλείψει την ανάγνωση της 5ης ενότητας.
Αντίπαλοι με τον εαυτό μας
Δεν μπορείς να λύσεις ένα πρόβλημα, αν δεν το ορίσεις. Πολύ γρήγορα, μετά
τη χρεοκοπία, έγινε κοινή συνείδηση ότι ο νόστος της επιστροφής σε ένα (εν πολ-
λοίς εξιδανικευμένο) παρελθόν ήταν μάταιος. Αφού καταδικάστηκε με συνοπτικές