ΑΝΤΙΠΑΛΟΙ ΜΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΑΣ

διαδικασίες δια της ψήφου (και όχι μόνο) το κυρίαρχο κομματικό σύστημα και το

πολιτικό του προσωπικό, η οργή στράφηκε κατά των ξένων. Το έδαφος ήταν πρό-

σφορο από τα ριζωμένα ιστορικά στερεότυπα, απλώς οι Γερμανοί και κάποιοι δυ-

τικοευρωπαίοι πήραν τη θέση των Αμερικάνων ή των Άγγλων στη συνείδηση των

Ελλήνων. Το στοιχείο της αντίστασης κατά των ξένων ανέδειξε όσα πολιτικά κόμ-

ματα θεωρήθηκαν αυθεντικά και αποφασισμένα να «ταρακουνήσουν την Ευρώ-

πη», ακόμα και αν οι υποσχέσεις τους ήταν φανερά τυχοδιωκτικές και επικίνδυνες.

Ταυτόχρονα, η λατρεία για τις συνομωσιολογικές θεωρίες κάλυπτε σαν ναρκωτικό

εθνικές μειονεξίες και αποτυχίες, έστω και σαν ένα μέτρο προσωρινής ανακούφι-

σης. Κάπως έτσι πορευόμαστε μέχρι σήμερα, χωρίς εθνική πυξίδα, από ναυάγιο σε

ναυάγιο, οκτώ χρόνια τώρα.

Ο βασικός συνεκτικός ιστός των άρθρων του βιβλίου είναι η ανάδειξη κάποιων

βαθύτερων αιτιών της σημερινής κρίσης και όχι ο αφορισμός των δυσάρεστων

συμπτωμάτων της. Ένα από τα βασικά του συμπεράσματα είναι ότι αντίπαλός μας

δεν είναι κάποιοι ξένοι, αλλά ο ίδιος μας ο εαυτός. Ακόμη και αν κάποιο μερίδιο

ευθύνης βρίσκεται στο εξωτερικό, εμείς θα έπρεπε να εστιάσουμε εσωτερικά, γιατί

μόνο με αυτή τη στόχευση υπάρχει περίπτωση να επιτευχθούν ρεαλιστικές λύσεις.

Δεν βιοπορίζομαι από όσα γράφω και για αυτό διαθέτω την πολυτέλεια να μην

ενδιαφέρομαι για ισορροπίες ή τη δημοφιλία των κειμένων που δημοσιεύω. Ευτυ-

χώς ζω σε μια χώρα και σε μια εποχή που έχω την ελευθερία διατύπωση γνώμης.

Γνωρίζω ότι πολλά από τα περιεχόμενα του βιβλίου δεν θα ενθουσιάσουν κανέ-

να, καθώς ασκούν κριτική σε διάφορες πολιτικές κατευθύνσεις, σε επαγγελματικές

ομάδες ή σε καθεστηκυίες απόψεις. Όμως πιστεύω ότι, αν δεν μπορεί να διατυπώ-

σει κάποιος αφιλτράριστα τις απόψεις του, είναι προτιμότερο να αποφύγει τη δη-

μοσιότητα. Εκτός αν έχει άλλους λόγους, που σπανίως όμως αφορούν την ανάγκη

επικοινωνίας με ανυποψίαστους αναγνώστες μέσω γραπτών κειμένων.

Δεν είμαι οπαδός της άποψης «η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση». Τις περισ-

σότερες φορές μάλιστα, η αλήθεια βρίσκεται στην άκρη και στη μέση της απόστα-

σης ανάμεσα στις διαφωνίες χάσκει το κενό. Παρότι είμαι επιφυλακτικός με όσους

διατυπώνουν με έντονο πάθος τη δική τους αλήθεια (και προκατειλημμένος αρ-

νητικά, αν ισχυρίζονται ότι είναι μοναδική), έχω συχνά διαπιστώσει ότι κάποιοι

έχουν δίκιο όταν υπερασπίζονται με συνέπεια «ακραίες» θέσεις. Αρκετοί τέτοιοι

άνθρωποι –συχνά και με μεγάλο προσωπικό κόστος- έχουν δικαιωθεί επιστημο-

νικά, πολιτικά ή καλλιτεχνικά, και τους οφείλουμε πολλά. Πάθος δεν έχουν όσοι

βγάζουν κορώνες ή τσιρίζουν σαν ξεκούρδιστες σοπράνο. Αυτοί είναι σχεδόν πά-

ντα υποκριτές ή πνευματικά διαταραγμένοι. Αληθινό πάθος έχουν όσοι ήρεμα και

τεκμηριωμένα υποστηρίζουν τη γνώμη τους. Μπορεί να προσβάλλουν ιδέες, αλλά