13 / 26
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
όχι πρόσωπα (εκτός αν αυτά συμβολίζουν κάτι περισσότερο από την απλή ύπαρ-
ξή τους, ή οι πράξεις τους είναι καταδικαστέες).
Οι εικόνες με τις οπτικές πλάνες που περιέχονται στο παράρτημα του βιβλίου
έχουν σαν στόχο να μας θυμίζουν ότι αυτό που βλέπουμε δεν είναι κατ’ ανάγκη
αλήθεια. Οι αισθήσεις μας είναι ατελείς και περιορισμένων δυνατοτήτων. Υπάρ-
χουν πράγματα που δεν μπορούμε να αντιληφθούμε και μόνο με την ανάπτυξη
της επιστήμης μας δόθηκε η δυνατότητα να ξεπερνάμε αυτήν την αδυναμία και να
αντιλαμβανόμαστε πραγματικότητες που έρχονται σε αντίθεση με όσα (νομίζουμε
ότι) «βλέπουμε» ή και να ανακαλύπτουμε πολλά από όσα είναι εκτός της εμβέλει-
ας των αισθήσεών μας. Όλοι οι άνθρωποι, ακόμα και οι πιο έξυπνοι, είναι επιρρε-
πείς σε γνωσιακές μεροληψίες που μάλιστα είναι και προβλέψιμες πλέον μετά την
δουλειά επιστημόνων
1
.
Τα σκίτσα των Γιάννη Δερμεντζόγλου, Ανδρέα Πετρουλάκη και Δημήτρη Χατζό-
πουλου δημοσιεύονται κατόπιν της ευγενικής άδειας των δημιουργών τους. Ανέ-
καθεν ζήλευα τα σκίτσα. Όσες λέξεις και να γράψεις, πάντα αυτά μπορούν να πουν
περισσότερα, με πιο εύστοχο και διασκεδαστικό τρόπο.
Στο βιβλίο αναφέρω συχνά απόψεις τρίτων μνημονεύοντας τα ονόματα και τις
πηγές όπου τις συνάντησα. Θεωρώ όμως ότι και ένα μεγάλο μέρος των υπόλοι-
πων απόψεων του βιβλίου δεν είναι δικής μου ιδιοκτησίας ή προέλευσης. Είμαι βέ-
βαιος ότι για όσα γράφω κάποιοι ευθύνονται, καθώς εισέβαλαν στο μυαλό μου
για να καταλήξουν οι απόψεις τους σε αυτό το βιβλίο. Κάποιους από αυτούς τους
ξέρω, αλλά κάποιους άλλους τους αγνοώ. Πάντως γνωστοί και άγνωστοι κατά-
φεραν να με επηρεάσουν διαμορφώνοντας τις γνώσεις αλλά και την γνώμη μου.
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχω την πλήρη ευθύνη όσων διατυπώνω δημόσια, ούτε
όμως διεκδικώ κάποια τελική και αδιαπραγμάτευτη άποψη που δεν υπόκειται σε
κριτική ή -γιατί όχι- σε αναθεώρηση.
1. Το βιβλίο του Daniel Kahneman «
Σκέψη, Αργή και Γρήγορη»
, εκδόσεις ΚΑΤΟΠΤΡΟ, 2013 προσφέ-
ρει μια εξαιρετική ανάλυση στο θέμα.