32 / 34
83
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ:
Η διάταξη του άρθρου 38 του Ν. 4174/2013
3.1 Το ελληνικό σκηνικό πριν την εισαγωγή της διάταξης: η
επιμονή στη «γραμματική» ερμηνεία
3.1.1 Εισαγωγή
Σίγουρα η ελληνική έννομη τάξη δεν υπήρξε πρωτοπόρα στην υιοθέ-
τηση διατάξεων, ή ακόμα και ερμηνευτικών προσεγγίσεων στην κατεύ-
θυνση της καταπολέμησης της φοροαποφυγής, τουλάχιστον με έναν συ-
νεκτικό τρόπο. Η παραδοσιακή προσέγγιση της στενής γραμματικής ερ-
μηνείας των φορολογικών διατάξεων αποτέλεσε κυρίαρχη συστηματική
επιλογή με ερείσματα στην συνταγματική αρχή της νομιμότητας του φό-
ρου, με την προσέγγιση αυτή να μην επιτρέπει στη φορολογική διοίκηση
να προβαίνει στη διασταλτική και αναλογική μέθοδο ερμηνείας των φο-
ρολογικών διατάξεων
109
.
Παράλληλα, και η καθαρά πρακτική αντιμετώπιση από πλευράς φο-
ρολογικών αρχών διαπνεόταν (και σε μεγάλο βαθμό διαπνέεται ακόμα)
από μια εμμονή στην υιοθέτηση του τύπου έναντι της ουσίας (form over
substance). Με την προσέγγιση αυτή να προβαίνει πολύ συχνά και εις
βάρος των φορολογουμένων. Όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, η αντι-
μετώπιση θεμάτων φοροαποφυγής σηματοδοτεί πολλά για τη γενικότε-
ρη κουλτούρα και νοοτροπία ενός κράτους, και στη χώρα μας η επιμονή
στην τυπική αντιμετώπιση των θεμάτων και η έλλειψη πίστης στη διακρι-
τική ευχέρεια της διοίκησης είναι χαρακτηριστικά που δεν περιορίζονται
μόνο στο πεδίο της φορολογίας.
Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, και με την απουσία ειδικών ή γενικών δια-
τάξεων κατά της φοροαποφυγής, η φορολογική αρχή είχε πολύ περιορι-
σμένο νομικό οπλοστάσιο για να προσβάλλει επιτυχώς περιπτώσεις που
θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως τέτοια. Αυτό βεβαίως δε σημαίνει
109. Βλ. Θ. Φορτσάκη, Κ. Σαββαΐδου: «Φορολογικό Δίκαιο», Νομική Βιβλιοθήκη, 2013,
σελ. 51-52 και τις εκεί παραπομπές σε νομολογία.