10 / 60
σεων ουσιαστικού ιδιωτικού διεθνούς δικαίου, είτε μέσω εθνικών ρυθμίσεων,
χωρίς να παραγνωρίζεται και η ολοένα κυρίαρχη κοινοτικοποίηση του ιδ.δ.δ.
(είτε συντεταγμένα μέσω κοινοτικών εργαλείων ιδ.δ.δ. όπως π.χ. ο Κανονισμός
Ρώμη Ι και ΙΙ, είτε με σποραδικές διατάξεις ιδ.δ.δ. σε διάφορα άλλα κοινοτικά
κείμενα είτε τέλος μέσω της ουσιαστικοποίησης δικαιικών χώρων που καθιστά το
ιδ.δ.δ. εργαλείο κατανομής του πεδίου εφαρμογής μεταξύ κοινοτικών και μη κοι-
νοτικών ρυθμίσεων). Και ασφαλώς ο εξευρωπαϊσμός του ιδ.δ.δ. είναι και θα πα-
ραμείνει μία από τις κυρίαρχες συζητήσεις τόσο ως προς το κατά πόσο είναι ενδε-
δειγμένο ένα φεντεραλιστικό ευρωπαικό ιδ.δ.δ. έναντι των εθνικών όσο και ως
προς τη δημοκρατικά νομιμοποιητική του βάση.
Η περιπλοκότητα των ρυθμίσεων στο εν ευρεία εννοία ουσιαστικό δίκαιο έχουν
καταστήσει πλέον κυρίαρχες τις δικονομικές πτυχές και παρατηρούμε μία σχετική
αλλά προοδευτικά επιβεβαιούμενη κυριαρχία του forum έναντι του jus. Είναι σα-
φές ότι το forum αποκτά αυξανόμενη αξία και συμπροσδιορίζει την ουσιαστική
λύση.
Το εν γένει φυσικά διεθνές, υπερεθνικό και διεθνικό δικαιικό περιβάλλον επίσης
έχει αλλάξει. Έχει γίνει συνθετότερο και ασφαλώς πολυπλοκότερο. Οι διεθνείς δι-
καιοπαραγωγικές πηγές και οργανισμοί προχωρούν σε μία δικαιοθέτηση που κα-
ταλήγει σε μία πολυταξία. Πολλές διακυβερνητικές οργανώσεις έχουν παράλληλα
αντικείμενα ορισμένες φορές ανταγωνιστικά και όχι σπάνια αντιφατικά. Τα εργα-
λεία επίσης διαφέρουν και κυρίαρχη είναι η διαλεκτική ένταση μεταξύ hard law
και soft law. Οι διεθνείς συμβάσεις δεν είναι πλέον το μόνο εργαλείο διεθνούς δι-
καιοθέτησης αφού παράλληλα έχουν αναπτυχθεί εργαλεία soft law.
Προφανώςοισύγχρονεςαυτέςτάσεις(ουσιαστικοποίηση/δικονομικοποίηση/εξευ-
ρωπαϊσμός/μη δεσμευτικό δίκαιο/διεθνής ρυθμιστική πολυταξία/ ενοποίηση του
δικαίου) είναι σήμερα σημεία της μετεξέλιξης του ιδ.δ.δ. που αναζητεί την ταυτό-
τητά του εν μέσω της παγκοσμιοποιήσεως. Γιατί τελικά αυτή η αλλαγή τοπίου συ-
νιστά την τελική
ολοκλήρωση
του ιδ.δ.δ. ως κλάδου ρύθμισης των ιδιωτικών δι-
καιικών σχέσεων ακριβώς την εποχή της παγκοσμιοποιήσεως που επιφέρει σχε-
τική άρση των συνόρων και σύγχυση όχι μόνο μεταξύ δικαιικών τάξεων αλλά και
μεταξύ του δικαίου και του μη δικαίου για να θυμηθούμε τη διάσημη διάκριση
του
Doyen Carbonnier
.
Το ιδιωτικό διεθνές δίκαιο είναι και θα παραμείνει το εργαλείο ρύθμισης της
ελευθερίας ακολουθώντας ένα μετασχηματισμό σε ένα
διεθνικό δίκαιο
που εμπε-
ριέχει τόσο το κλασσικό ιδ.δ.δ. όσο και το διεθνές ομοιόμορφο. Αυτό το διευρυ-