11 / 46
IX
Πρόλογος
Η προβληματική της ανά χείρας διδακτορικής διατριβής (κριθείσα
ομοφώνως με τον βαθμό άριστα το 2010 από την Φιλοσοφική Σχολή του
Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών) κινείται στο πεδίο
της λεγομένης Εφαρμοσμένης Ηθικής Φιλοσοφίας. Προς τούτο το αντι-
κείμενό της -ο γάμος- εξετάζεται υπό το πρίσμα των διαφόρων φιλοσο-
φικών και θρησκευτικών ηθικών σχολών και θεωριών, συμπεριλαμβανο-
μένης της ψυχαναλύσεως (§§ 2-7 του βιβλίου). Όπως συμβαίνει στους πε-
ρισσότερους θεσμούς, κάθε μια σχολή τείνει να αντιστοιχεί και σε ένα από
τα (είονα) ηθικά θεμέλια του γάμου, π.χ. η προστασία ασθενεστέρων με-
λών της οικογένειας στον ωφελιμισμό, η διαιώνιση του είδους στην βιο-
λογική ηθική, ο έρωτας στην ελευθερία και τον ηδονισμό κ.τ.τ. Ιδιαίτερης
αναπτύξεως τυγχάνει η ορθόδοξη έποψη του γάμου, προεχόντως επειδή
η ορθοδοξία διακρίνεται από τον καθολικισμό κατά το ότι αποδέχεται το
διαζύγιο, ως έκφραση της αρνητικής γαμικής ελευθερίας.
Όντως η σχετική ηθική και δικαιοπολιτική συζήτηση παρουσιάζει ενδι-
αφέρον. Μολονότι σήμερα τα διαζύγια δεν σπανίζουν, εν τούτοις την ίδια
ώρα κοινωνικές και επιστημονικές ομάδες μάχονται σφοδρά την λύση
του γάμου (των άλλων). Η τάση ισχυροποιείται σημαντικά, καθώς συνα-
ντώνται σ' αυτήν ετεροειδείς προσεγγίσεις: ιδεαλισμός περί την ανδρό-
γυνη ένωση ως αυταξία και ωφελιμισμός περί την διατήρηση οικονομι-
κών συμφερόντων. Έτσι περιορίζεται το αρχικώς νομοθετημένο και συμ-
φωνημένο δικαίωμα λύσεως του συμφώνου συμβιώσεως, αμφισβητείται
η νομιμοποίηση της άμεσης λύσης του γάμου ακόμη και όταν και οι δυο
σύζυγοι την επιθυμούν, τούτο δε και ανά τους ορθοδόξους. Το πρόβλημα
δεν εξαντλείται στο δίλημμα πατερναλισμός ή λιμπεραλισμός, ούτε είναι
άμοιρο υποκειμενικών φορτίσεων. Συμμετέχοντας ένθεν και ένθεν στην
συζήτηση αφενός διαζευγμένοι ή "αλύτρωτοι" και αφετέρου άγαμοι ή μά-
καρες συζευγμένοι αλληλοκατηγορούνται ως προκατειλημμένοι (ο καθέ-
νας από τα βιώματά του, το δικό του πλεόνασμα δυστυχίας, ευτυχίας ή
και μισαλλοδοξίας), ωσάν να νομιμοποιούνταν να προσπαθήσουν να θε-
ραπεύσουν μια πάθηση μόνον οι υγιείς ή μόνον οι πάσχοντες από αυτήν.