26 / 28
160
Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΣΤΟΛΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ
παρά μόνον από το νόμο» και το άρθρο 12 την ασφάλεια. «Άρθρο 12 - Η εξασφάλιση
των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη κάνει αναγκαία την ύπαρξη μιας κρα-
τικής εξουσίας. Άρα αυτή η εξουσία έχει θεσπιστεί για το καλό όλων και όχι για την
ιδιωτική ωφέλεια αυτών, στους οποίους έχει ανατεθεί». H Γαλλική Διακήρυξη επηρε-
άστηκε από την Αμερικανική Διακήρυξη της 4
ης
Ιουλίου 1776 την οποία προσπάθησε να
εξειδικεύσει και να της προσδώσει μεγαλύτερη νομική ισχύ. «Ήδη από την εποχή του
Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης το 1789, η ασφάλεια αναγνωρίστηκε ως
φυσικό και δικαίωμα του ανθρώπου, ισότιμο προς την ελευθερία, την ιδιοκτησία και
την αντίσταση στην τυραννία» (Κουράκης 2006:1218).
Η Γαλλική Διακήρυξη του 1789 (προοίμιο συν 17 άρθρα) ενσωματώθηκε ως προοίμιο
του πρώτου βραχύβιου γραπτού Συντάγματος του 1791 (03.09.1791) και αποτελεί μέ-
ρος και του ισχύοντος γαλλικού Συντάγματος
164
(Hague and Harrop 2011:134). Αργό-
τερα, στη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη του 1793, της
24
ης
Ιουνίου 1793, το δεύτερο επαναστατικό σύνταγμα, το άρθρο 1 ανέφερε σχετικώς:
«Σκοπός της κοινωνίας είναι η γενική (μεταφράζεται και ως καθολική) ευημερία. Η
κυβέρνηση υπάρχει μόνο και μόνο για να δίνει στον άνθρωπο την εγγύηση (μεταφρά-
ζεται και για να εγγυάται) πως θ’ απολαμβάνει τα φυσικά και αναφαίρετα δικαιώματά
του». Γενική ευημερία χωρίς ασφάλεια δεν υπάρχει ενώ μεγάλη εντύπωση υπάρχει
από την επιμονή των συντακτών να επιλέξουν τον όρο «φυσικά και αναφαίρετα δικαι-
ώματά του». Άλλωστε, το προοίμιο της διακήρυξης ανέφερε (όπως αναλόγως και το
1789) ως προμετωπίδα, «ο γαλλικός λαός, πεπεισμένος ότι η λήθη και η περιφρόνηση
των φυσικών δικαιωμάτων του ανθρώπου είναι οι μόνες αιτίες για τα δεινά του κό-
σμου, αποφάσισε να εκθέσει σε μια επίσημη διακήρυξη αυτά τα ιερά και αναπαλλοτρί-
ωτα δικαιώματα …». Ακολούθως, στο δεύτερο άρθρο της διακήρυξης ορίζεται ότι: Άρ-
θρο 2 «Τα δικαιώματα αυτά είναι η ισότης, η ελευθερία, η ασφάλεια και η ιδιοκτησία».
Παράλληλα, το άρθρο 6 που αναφέρεται στην ελευθερία ορίζει: «Ελευθερία είναι η
δύναμη που έχει ο άνθρωπος για να κάνει ό,τι δεν βλάπτει τα δικαιώματα των άλλων·
έχει ως αρχή τη φύση· ως κανόνα τη δικαιοσύνη· ως ασφάλεια το νόμο· το ηθικό της
όριο βρίσκεται σε αυτό το απόφθεγμα: Μην κάνεις στον άλλο αυτό που δεν θέλεις να
κάνουν σε εσένα» ενώ τέλος το άρθρο 8 που αναφέρεται στην ασφάλεια ορίζει ότι: «Η
ασφάλεια συνίσταται στην προστασία που παρέχεται από την κοινωνία για κάθε ένα
από τα μέλη της για τη διαφύλαξη του ατόμου του, των δικαιωμάτων του και της ιδιο-
κτησίας του».
Ο Constant που έζησε την εποχή της επανάστασης μέχρι και την παλινόρθωση, προ-
φητικά θα οραματιστεί τον κίνδυνο που αναφύεται από τη σχέση ελευθερίας και
ασφάλειας. «Ο κίνδυνος που ενέχει η ελευθερία των συγχρόνων είναι μήπως, απορ-
ροφημένοι από την απόλαυση της ιδιωτικής μας ανεξαρτησίας και την προαγωγή των
προσωπικών μας συμφερόντων, αποποιηθούμε πολύ εύκολα το δικαίωμά μας να συμ-
164. «Η Διακήρυξη του 1789 προτάχθηκε του Συντάγματος του 1791. Αν και τα δύο μεταπολεμικά Συ-
ντάγματα της Γαλλίας (του 1946 και το ισχύον του 1958) διεκήρυταν την προσήλωσή τους προς
αυτήν, η νομική δεσμευτικότητα της Διακήρυξης του 1789, αναγνωρίστηκε μόλις το 1971, με
απόφαση ενός δικαστικού οργάνου, του Συνταγματικού Συμβουλίου της Γαλλίας, το οποίο προ-
σέδωσε σε αυτήν – όπως άλλωστε και στη Διακήρυξη του Συντάγματος του 1946 –ίση τυπική ισχύ
με αυτήν του τυπικού Συντάγματος («bloc de constitutionnalité»)» (Αλιβιζάτος 2011:197).