27 / 28
Η περιστολή των δικαιωμάτων και των ελευθεριών λόγω της επίκλησης της ασφάλειας
161
μετέχουμε στην άσκηση της πολιτικής εξουσίας. Οι φορείς της πολιτικής εξουσίας δεν
κουράζονται παρά ταύτα να μας παροτρύνουν να το κάνουμε. Είναι διατεθειμένοι να
μας απαλλάξουν από κάθε κόπο, εκτός από την υποχρέωση να υπακούμε και να πλη-
ρώνουμε! Θα μας πουν: ‘ποιος είναι εν τέλει ο στόχος όλων των προσπαθειών σας
και το αντικείμενο των προσδοκιών σας; Δεν είναι η ευτυχία; Λοιπόν, αφήστε μας να
δημιουργήσουμε αυτή την ευτυχία και θα σας τη προσφέρουμε’» (Constant 2000:60).
Την ίδια εποχή, στον αγγλοσαξωνικό χώρο η επαναστατική ζέση είχε συνδέσει το δι-
καίωμα στην ασφάλεια όχι ως προσωπική ασφάλεια, αλλά ως εχέγγυο κοινωνικής δι-
αβίωσης. «Στη γαλλική παράδοση, το δικαίωμα στην ασφάλεια δεν συνδέθηκε παρά
μόνο προς το τέλος του 19
ου
αιώνα με τις εγγυήσεις για την προσωπική κράτηση και
τη φυλάκιση, ακόμα λιγότερο δεν είχε τεθεί ποτέ η αξίωση για κοινωνική ασφάλιση.
Αντίθετα, στην αγγλοσαξονική παράδοση (…) η ασφάλεια συνδέθηκε με την ιδέα της
εγγύησης των αναγκαίων υλικών μέσων για την ζωή» (Μαντζούφας 2006:60). Για
παράδειγμα, το Προοίμιο της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ (4.7.1776), β΄
παρ. έγραφε ότι: «Θεωρούμε ως αναμφισβήτητες τις ακόλουθες αλήθειες: Ότι όλοι
οι άνθρωποι γεννιούνται ίσοι, ότι από τον Δημιουργό τους έχουν ορισμένα απαρά-
γραπτα δικαιώματα, όπως η ζωή, η ελευθερία και η επιδίωξη της ευδαιμονίας. Ότι
προς
διασφάλιση των δικαιωμάτων
τούτων οι άνθρωποι εκλέγουν κυβερνήσεις που
αντλούν τις νόμιμες εξουσίες τους από τη συγκατάθεση των κυβερνωμένων» (Κου-
ράκης 2000:3). Βέβαια, η αγγλοσαξωνική ιδέα της ευδαιμονίας, που συν τω χρόνω
μετατράπηκε στο λεγόμενο
αμερικανικό όνειρο
, είναι απολύτως ξένη με τις απόψεις
της γαλλικής εθνοσυνέλευσης όπου καταρχήν η ασφάλεια ταυτίζεται με τη νομιμότητα
δηλαδή με τη λεγόμενη ασφάλεια δικαίου, καθώς τα δικαιώματα προστατεύονται από
το νόμο. Η τυπικότητα αυτή ως προς τη νομιμότητα φαίνεται ξεκάθαρα στο πόσο έχει
επηρεαστεί η γαλλική διοικητική δικαιοσύνη μέχρι και σήμερα.
Παράλληλα, την ίδια εποχή, στον ελληνικό χώρο δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι η Διακή-
ρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη του 1793 επηρέασε θετικά εκεί-
νη την επαναστατική εποχή ακόμα και τον Ρήγα Βελεστινλή (1757-1798) στη συγγρα-
φή του επαναστατικού τετραμερούς έργου του
Νέα Πολιτική Διοίκησις των κατοίκων
της Ρούμελης
(ηπειρωτικής Ελλάδας)
, της Μ. Ασίας, των Μεσογείων Νησιών και της
Βλαχομπογδανίας
(Μολδοβλαχίας), το 1797, το οποίο αποτελούσε ένα σχέδιο Συντάγ-
ματος (βλ. Αλιβιζάτος 2011:37 επ.). Στο δεύτερο μέρος του ανωτέρω εμπνευσμένου
έργου με τίτλο «Τα Δίκαια του Ανθρώπου και του Πολίτου», μια διακήρυξη των δικαι-
ωμάτων του ανθρώπου 35 συνολικά άρθρων, καταδεικνύεται η σημασία της ασφά-
λειας ως σημαίνον μέρος του φυσικού δικαίου. Ειδικότερα το άρθρο 2. ανέφερε: «Αυ-
τά τα Φυσικά Δίκαια είναι: πρώτον, το να είμεθα όλοι ίσοι και όχι ο ένας κατώτερος
από τον άλλον. Δεύτερον, να είμεθα ελεύθεροι και όχι ο ένας σκλάβος του αλλουνού.
Τρίτον, να είμεθα σίγουροι εις την ζωήν μας, και κανένας να μην ημπορή να μας την
πάρη αδίκως και κατά την φαντασίαν. Και τέταρτον, τα κτήματα (εννοεί την ιδιοκτη-
σία) οπού έχομεν κανένας να μην ημπορή να μας εγγίζη, αλλ’ είναι ιδικά μας και τών
κληρονόμων μας». Σημαντικό είναι επίσης το άρθρο 6 για την ελευθερία και τα άρθρα
8 και 23 για την ασφάλεια όπου δίνονται και αναλυτικοί ορισμοί. Φυσικά, δεν εκφεύ-
γει της προσοχής ότι η ελευθερία λόγω της σημασίας της αναφέρεται προγενέστερα
της ασφάλειας σε μια εποχή κιόλας που η ζωή ενός
ραγιά
κινδύνευε ανά πάσα στιγμή.