34 / 44
Η ΣΤΕΓΑΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ - ΑΘΗΝΑ 1834-2014
96
Το Κράτος Δικαίου, θεσμός με ιδιαίτερο ιστορικό βάρος, εμφανές κοινωνικό υπό-
βαθρο, αλλά και έντονα εθνικά χαρακτηριστικά, υπήρξε ο θεμέλιος λίθος της συ-
νταγματικής σκέψης του Ελευθερίου Βενιζέλου και ασφαλώς δεν μπορεί να προ-
σεγγιστεί χωρίς αναγωγές στις ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες που κάθε φορά
τον διαμορφώνουν
67
. Στην πολιτική πορεία του, τρεις ήταν οι μείζονες στιγμές,
που του επέτρεψαν να αναπτύξει με σαφήνεια τις περί Συντάγματος και Κράτους
Δικαίου απόψεις του: η συνταγματική αναθεώρηση του 1911 και οι απόπειρες
αναθεωρήσεως του 1920 και του 1932
68
.
«
Και δεν σας πτοεί το εντελώς απεριόριστον μιας κυβερνήσεως, συρούσης όπι-
σθεν αυτής κραταιάν πλειοψηφία και μη εχούσης τίποτε αντίρροπον, δεν σας
πτοεί ότι εντεύθεν δύναται να καταπατεί τα δικαιώματα των πολιτών και τα
συμφέροντα αυτών
;» τόνιζε ο κρητικός πολιτικός στην αγόρευσή του στην Ανα-
θεωρητική Βουλή, στις 30 Απριλίου 1911 και με τη φράση αυτή σκιαγραφούσε
την όψη του περίφημου βενιζελικού Κράτους Δικαίου που μαζί με την «Ελλάδα
των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών» απετέλεσε την κορωνίδα του μεγα-
λόπνοου οράματός του
69
. Η αναθεώρηση του Συντάγματος το 1911 αν και δεν
συνιστούσε ποιοτική τομή σε σχέση με το τρικουπικό παρελθόν, ανύψωσε ωστό-
σο την χώρα μας στην πρωτοπορία των κοινοβουλευτικών δημοκρατιών των
αρχών του 20ου αιώνα
70
. Kορυφαία έκφραση θα αποτελέσει ο νόμος «περί κα-
ταστάσεως πολιορκίας», ο οποίος θα την θέσει υπό τον στενό έλεγχο της Βου-
67. Γιά τις μεταμορφώσεις της ιδέας του Κράτους Δικαίου και γενικότερα γιά την πολιτική ιστο-
ρία των βενιζελικών χρόνων, βλ. σχετικά: Παπαρρηγόπουλος, Ξενοφών,
Κράτος Δικαίου: δι-
καιοκρατία ή νομοκρατία; Σκέψεις πάνω στην καταγωγή, δομή και μετεξέλιξη του Κράτους
Δικαίου
, Αθήνα, 1988. Σταμάτης, Κώστας Μ. (επιμ.),
Όψεις του Κράτους Δικαίου – Ιστορικές
αναδρομές στην ελληνική θεωρία και σύγχρονες αναζητήσεις
, Αθήνα, 1990. Σταμάτης, Κώ-
στας Μ.,
Ο ελληνικός νομικός ιδεαλισμός στο μεσοπόλεμο
, Αθήνα, 1984. Βακαλόπουλος, Κων-
σταντίνος,
Νεοελληνική Ιστορία (1204-1940)
, Θεσσαλονίκη 1989, σσ. 371-472. Σβολόπουλος,
Κωνσταντίνος, «Η είσοδος του Ελευθερίου Βενιζέλου στη πολιτική ζωή της Ελλάδος και οι
εσωτερικές εξελίξεις από το τέλος του 1909 έως 1912,
Ιστορία του Ελληνικού Εθνους
, τ. ΙΔ’,
Αθήνα 1977, σσ. 266-279. Clogg, Richard,
Συνοπτική Ιστορία της Ελλάδας 1770-1990
, Αθήνα
1995, σελ. 49-105.
68. Αλιβιζάτος, Νίκος Κ., «Ο Ελ. Βενιζέλος και ο συνταγματικός εκσυγχρονισμός της χώρας», στο
Βενιζελισμός και Αστικός Εκσυγχρονισμός
(επιμ. Γ. Μαυρογορδάτος, Χ. Χατζηιωσήφ), Ηρά-
κλειο 1988, σσ. 34-38.
69. Συνεδρίαση 77/30.4.1911,
ΕτΣ
, σελ. 1955.
70. Αλιβιζάτος, Νίκος Κ.,
ό.π.,
σελ. 43 και στο Αλιβιζάτος, Νίκος Κ.,
Εισαγωγή στην Ελληνική Συ-
νταγματική Ιστορία, Τεύχος Α’ 1821-1941, Σημειώσεις Πανεπιστημιακών Παραδόσεων
, Αθή-
να 1981, σσ. 103-110.