Η ΣΤΕΓΑΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ

Η ΣΤΕΓΑΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ - ΑΘΗΝΑ 1834-2014

ακών κτηρίων-συμβόλων της Δικαιοσύνης στην αναπαράσταση και μεταβίβαση

των πολιτικών του μηνυμάτων και ιδεωδών.

Αποτελεί λοιπόν, αντικείμενο ιδιαίτερου ενδιαφέροντος η διερεύνηση των με-

ταβολών του αστικού συμβολισμού του Κράτους Δικαίου, έτσι όπως εκφράστη-

κε κυρίως μέσα από τις προτάσεις για τα Δικαστικά Μέγαρα του 1910 και 1930.

Το Δικαστικό Μέγαρο του 1910, σχεδιασμένο από τους Αλ. Νικολούδη και τον P.

L. Guidetti ως Α’ βραβείο του διεθνούς αρχιτεκτονικού διαγωνισμού, αν και πολύ

απέχει από την «ευγενή απλότητα και το σιωπηλό μεγαλείο» της αρχαιοελληνι-

κής τέχνης, όπως εκφράστηκε επιγραμματικά από τον Winckelmann, και επα-

ναπροσδιορίστηκε από το πνεύμα του νεοκλασικισμού, παρόλα αυτά εμφανί-

ζει σαφή πρόθεση να ενταχθεί στην κλίμακα της αθηναϊκής πρωτεύουσας, χω-

ρίς βέβαια να το επιτυγχάνει απολύτως. Με την αδιάφορη από πλευράς συμβο-

λισμού και απόκεντρη για την εποχή θέση του στη συμβολή των οδών Κηφισί-

ας και Ρηγίλλης, την κλίμακά του, την απόδοση του δημοσίου χαρακτήρα του με

διακριτικό τρόπο, και τις αρχιτεκτονικές επιλογές για αναπαράσταση της Θέμι-

δος, το Μέγαρο δεν επιβάλλει έντονα την παρουσία του. Με αυτή την έλλειψη

επιβλητικής υπερβολής, η συμμετοχή των πολιτών στο διάλογο που αναπτύσσει

μαζί τους, ενισχύεται.

Η όψη του Δικαστικού Μεγάρου του 1910 αντικατοπτρίζει την υπόσχεση της

εξουσίας για επαρκή αυτοπεριορισμό της απέναντι στους πολίτες και εκφράζει

επιτυχώς την άποψη περί Κράτους Δικαίου της πρώτης κυβέρνησης του Ελευ-

θερίου Βενιζέλου, όπως εκφράζεται μέσα από την υποταγή της κρατικής εξουσί-

ας στο Δίκαιο.

Αντίθετα, το Δικαστικό Μέγαρο του 1930, απευθείας ανάθεση στον Νικολού-

δη, παρουσιάζει δραματικές αλλαγές, ως προς την σχέση του με τον αθηναϊκό

αστικό ιστό και ασφαλώς τους πολίτες. Το τεράστιο μέγεθός του παράγει μια

αίσθηση στερεότητας και αντίστασης στη φθορά του χρόνου, που συμβολικά

αντανακλάται και στο καθεστώς το οποίο «εκπροσωπεί»

. Η επιλογή της θέσης

του, στη θέση Μακρυγιάννη, «παρά τον Ιερό Βράχο της Ακροπόλεως», πέρα από

την εμφανή συμβολική της φόρτιση, εξασφαλίζει ότι ο επιλεγμένος περιβάλλων

χώρος του Μεγάρου θα παραμείνει στο διηνεκές άθικτος και θα δέχεται τη σκιά

του. Το Δικαστικό Μέγαρο του 1930 με την έκταση που καταλαμβάνει, την υπε-

ροπτική παρουσία του και τις πομπώδεις όψεις του, παράγει επιβλητικότητα, η

οποία στην περίπτωση αυτή φαίνεται να εισπράττεται από την πολιτική εξου-

σία ως αρχιτεκτονικό ανάλογο του δικού της ρόλου. Παράλληλα, παράγει και τη

δεύτερη σημαντική λειτουργία της πολιτικής προπαγάνδας, την υποβλητικότη-

τα, κυρίως μέσα από το απρόσιτο, αόρατο εσωτερικό του. Ο γιγαντιαίος τρού-

λος προκαλεί την βαθμιαία ασυναίσθητη εξοικείωση του πολίτη με το πελώριο,

74. Μεταξάς, Α.-Ι.Δ.,

ό.π

., σσ. 67-83.