ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΟΛΙΤΩΝ

θεί και τούτο: Ακόμη και στα κράτη εκείνα -πρωτίστως στο πλαίσιο

των δυτικού τύπου δημοκρατιών- όπου το κράτος δικαίου έφθασε σε

ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο και ως προς τα θεσμικά του θεμέλια και

ως προς τις πρακτικές εφαρμογής του, παρατηρείται πλέον, μ’ αφορ-

μή και τις δραματικές επιπτώσεις της παγκόσμιας οικονομικής κρί-

σης, μια εξαιρετικά ανησυχητική τάση αποδυνάμωσης των θεσμικών

αλλά και πολιτικών αρμών του. Και η τάση αυτή έχει ως πιο κατα-

λυτικό σύμπτωμα το ότι πλήττει όχι μόνο το ευρύτερο δημοκρατικό

κεκτημένο του κράτους δικαίου, αλλά τον ίδιο τον πυρήνα του. Ήτοι

τον θώρακα με βάση τον οποίο, στο πλαίσιο του σύγχρονου κράτους

δικαίου, διασφαλίζεται η ολοκληρωμένη προστασία των δικαιωμάτων

του ανθρώπου. Και μάλιστα όλων των δικαιωμάτων, ατομικών, κοι-

νωνικών και μικτών. Αξίζει να επισημανθεί ότι οι κατά τ’ ανωτέρω

διαβρωτικές επιπτώσεις συρρικνώνουν περισσότερο το πεδίο άσκη-

σης των κοινωνικών δικαιωμάτων. Κλονίζοντας έτσι τα ίδια τα θε-

μέλια του κοινωνικού κράτους δικαίου και προαναγγέλλοντας ως

και την ουσιαστική κατάρρευσή του.

Β. Τα αίτια

Αναζητώντας τα αίτια της παρακμιακής πορείας του σύγχρο-

νου κράτους δικαίου είναι δυνατό -όχι βεβαίως χωρίς κάποια δόση

αυθαιρεσίας- να τα εντάξει κανείς σε δύο, κατά βάση, πεδία: Το

θεσμικό και το πολιτικό.

Το πρώτο πεδίο αφορά τις εγγενείς αδυναμίες του κράτους

δικαίου. Και το δεύτερο τις εξωγενείς εκείνες αδυναμίες, οι οποίες

ανακύπτουν από την ως τώρα διαφαινόμενη αδυναμία των δο-

μών του και των πρακτικών λειτουργίας του ν’ αντιταχθούν απο-

τελεσματικά στην επιχείρηση συρρίκνωσής του, η οποία εκπορεύ-

εται, κατά κύριο λόγο, από την επίθεση των οπαδών της «

απορ-

ρύθμισης

» («

dérégulation

») και των στόχων, τους οποίους εντέλει

επιδιώκουν να επιτύχουν.

Επισημαίνεται ότι η ανάλυση που ακολουθεί ως προς την

πορεία αποδόμησης του κράτους δικαίου αφορά και την αντίστοι-

χη πορεία του «

ευρωπαϊκού κράτους δικαίου

». Το γεγονός ότι τα