60 / 64
Ρ. ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ-ΑΓΓΕΛΙΔΟΥ
1007
Η σχέση της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει»
με την ασφάλιση της περιβαλλοντικής ευθύνης
Ράνια Χατζηνικολάου-Αγγελίδου,
Ομότ. Καθηγήτρια της Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Ι. Εννοιολογική προσέγγιση του περιβάλλοντος
1. Τις τελευταίες δεκαετίες έχουν αυξηθεί οι αιτίες υποβάθμισης του περιβάλλοντος.
Η μείωση της βιοποικιλότητος, η εξάντληση των υδάτινων πόρων, η καταστροφή των
οικοσυστημάτων από ανθρωπογενείς επιδράσεις, αποτελούν σοβαρούς κινδύνους
που απειλούν το περιβάλλον και την υγεία σε παγκόσμια κλίμακα. Οι διαρκώς αυ-
ξανόμενες ανάγκες των ανθρώπων και γενικότερα της καταναλωτικής κοινωνίας, με
την πρόοδο της τεχνολογίας και τις συνέπειες του «τεχνολογικού πολιτισμού» δημι-
ουργούν συνεχώς νέους κινδύνους καταστροφής του περιβάλλοντος και βλαβών της
υγείας των ανθρώπων.
Η προσπάθεια να καλυφθούν οι ανάγκες των κρατών αλλά και των πολιτών, λόγω
της υποβάθμισης του περιβάλλοντος, έχει ως συνέπεια να καταναλίσκονται φυσικοί
πόροι σε τόσο ταχύ ρυθμό, ώστε να μην είναι δυνατόν να αποκαθίστανται οι διατα-
ραχθείσες οικολογικές ισορροπίες.
Η ευθύνη των ανθρώπων για την περιβαλλοντική καταστροφή, είτε πρόκειται για με-
μονωμένα άτομα είτε πρόκειται για επιχειρήσεις είναι δεδομένη και αυξάνεται συνε-
χώς τόσο στο φυσικό περιβάλλον (νερό, αέρας, έδαφος, χλωρίδα και πανίδα) όσο και
στο ανθρωπογενές (οικιστικό και πολιτιστικό) περιβάλλον. Εξάλλου η ταύτιση αυτή
του ανθρώπου με τη φύση έχει συνδεθεί με την καταστροφή του περιβάλλοντος και η
συστηματική προστασία από το δίκαιο επιχειρεί να προστατεύσει αυτή τη σχέση.
Οι μεταβολές που επέρχονται στα περιβαλλοντικά αγαθά (φυσικά, χημικά, βιολογικά)
είναι τέτοιας έντασης και ταχύτητας, ώστε οι φυσικοί μηχανισμοί εξουδετέρωσης των
επιδράσεων να μην επαρκούν να αποκαταστήσουν τις οικολογικές ισορροπίες
1
.
2. Η ρύπανση του ποταμού Ρήνου από πυρκαγιά της μονάδας Sandoz στη Βασιλεία
το 1986, η κατάρρευση φράγματος και η επακόλουθη ρύπανση από τοξικά ύδατα του
1. Βλ. σχετικά
Ε. Κουτούπα-Ρεγκάκου
, Δίκαιο του περιβάλλοντος, 3
η
έκδ. (2008), σ. 3 επ.,
Α. Τάχο,
Δίκαιο
προστασίας του περιβάλλοντος, 6η έκδ. (2006), σ. 21,
Ι. Μαθιουδάκη
. Η κρατική ευθύνη στο δίκαιο του
περιβάλλοντος, Αρμ. 2011, σ. 725 επ.