ΔΙΚΑΙΟ ΑΝΗΛΙΚΩΝ

Η ΙΣΧΥΟΥΣΑ ΠΟΙΝΙΚΗ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΝΗΛΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

245

Κ. ΚΟΣΜΑΤΟΣ

λεύθερη λειτουργία του ποινικού δικαίου

177

. Η στέρηση της ελευθερίας (ακόμα και

για ειδικοπροληπτικούς σκοπούς) αποτελεί δεινό για τον υφιστάμενο και δεν εί-

ναι δυνατόν να μη διέπεται από την αρχή της αναγκαίας αναλογίας τόσο με τη βα-

ρύτητα της πράξης όσο και με την ενοχή του δράστη, για την οποία άλλωστε κά-

νει λόγο και η διάταξη του άρθρου 127 ΠΚ («Ανήλικοι ποινικώς υπεύθυνοι»). Το

στοιχείο της ειδικής πρόληψης για τους ανήλικους δράστες σαφώς και ενδιαφέρει

κυρίαρχα, ωστόσο σε ένα επόμενο στάδιο, δηλαδή μετά την κατάφαση του αδί-

κου και της ενοχής του συγκεκριμένου ανηλίκου για την πράξη που τέλεσε. Ως εκ

τούτου θα πρέπει να γίνει δεκτό ότι ο ποινικός σωφρονισμός αποτελεί ιδιάζουσα

κύρια στερητική της ελευθερίας ποινή με ειδικοπροληπτικά χαρακτηριστικά

178

και

αποτελεί το έσχατο μέτρο

179

μεταχείρισης των ποινικά υπευθύνων ανηλίκων (βλ.

και το άρθρο 126 παρ. 3 ΠΚ).

Το άρθρο 127 ΠΚ αντικαταστάθηκε αρχικά με το άρθρο 1 παρ. 8 Ν 3189/2003 και

στη συνέχεια με το άρθρο 2 παρ. 2 Ν 3860/2010 και στη συνέχεια με το με το άρ-

θρο 7 παρ. 3 του Ν 4322/2015 και τέλος με το άρθρο 23 του 4356/2015. Μέχρι την

ψήφιση του Ν 3860/2010 οι ουσιαστικές προϋποθέσεις επιβολής του αφορούσαν

την εκτίμηση της προσωπικότητας του ανηλίκου και την κρίση ότι είναι αναγκαί-

ος ο ποινικός σωφρονισμός του για να συγκρατηθεί από την τέλεση νέων αξιό-

ποινων πράξεων

180

. Περαιτέρω κατά το προϊσχύον καθεστώς η επιβολή του ποι-

νικού σωφρονισμού ήταν δυνατή σε ανηλίκους που έχουν συμπληρώσει κατά το

177. Πρβλ.

Ν. Παρασκευόπουλο

, Η συνταγματική διάσταση του αδίκου και της ενοχής, Υπερ

1993,1265 επ.

178. Βλ. αναλυτικά την ανάπτυξη και τη βιβλιογραφική τεκμηρίωση της θέσης αυτής και των

απόψεων που έχουν διατυπωθεί για τη νομική φύση του περιορισμού σε ειδικό κατάστημα

κράτησης νέων ως κύριας ποινής ή ως μέτρου ασφαλείας, σε

Α. Πιτσελά

, Η ποινική αντιμε-

τώπιση της εγκληματικότητας των ανηλίκων, εκδ. Σάκκουλα, ζ’ έκδοση, εκδ. Σάκκουλα,

Αθήνα - Θεσσαλονίκη 2013, 265 επ.

179. Η θέση αυτή άλλωστε αποτελεί παραδοχή και της Εισηγητικής Έκθεσης του Ν 3860/2010:

«…Η πρώτη τομή θα πρέπει να γίνει στο θεσμό του ποινικού σωφρονισμού. Ο ποινικός σω-

φρονισμός, μολονότι τροποποιήθηκε με το νόμο του 2003, με τον οποίο καταργήθηκε η

αόριστη διάρκειά του, παρέμεινε ωστόσο αμετάβλητος όσον αφορά τα χρονικά του όρια,

παρά την αντίθετη πρόταση της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής, αλλά και τα διεθνώς

κρατούντα. Και μπορεί βέβαια να αναγνωρίζεται γενικά ότι ο ποινικός σωφρονισμός επι-

βάλλεται μόνο «ως έσχατο μέτρο» (Βλ.

Ν. Κουράκη,

Δίκαιο Παραβατικών Ανηλίκων, 2004,

ιδίως 291 επ.,

Κ. Σπινέλλη,

Ελληνικό δίκαιο ανήλικων δραστών και θυμάτων, 1992, 127,

Α. Τρωϊάνου - Λουλά,

Ο ανήλικος παραβάτης και η δίκη του, ΝοΒ 1982,387) και ότι δεν έχει

ανταποδοτικό αλλά παιδαγωγικό χαρακτήρα, ότι επιδιώκεται, δηλαδή, με αυτόν η βελ-

τίωση του ανηλίκου και η ομαλή επανένταξή του στην κοινωνία (Βλ.

Α. Πιτσελά,

Η ποινι-

κή αντιμετώπιση της εγκληματικότητας των ανηλίκων, στ’ έκδ., 2008, 59 επ.), δεν μπορεί

όμως να παραγνωρίζει κανείς το γεγονός ότι πάντως αποτελεί «ποινή» που συνεπάγεται

στέρηση της ελευθερίας του ανηλίκου, και άρα συνιστά γι’ αυτόν τιμωρία….».

180. Βλ. προηγούμενη διατύπωση του άρθρου 127 ΠΚ, όπου: «Αν το δικαστήριο ερευνώντας

τις περιστάσεις υπό τις οποίες τελέστηκε η πράξη και την όλη προσωπικότητα του ανηλί-

κου που έχει συμπληρώσει το δέκατο τρίτο έτος της ηλικίας του κρίνει ότι είναι αναγκαίος ο

ποινικός σωφρονισμός του για να συγκρατηθεί από την τέλεση νέων αξιόποινων πράξεων,

τον καταδικάζει σε περιορισμό σε ειδικό κατάστημα κράτησης νέων».