ΔΙΚΑΙΟ ΑΝΗΛΙΚΩΝ

Η ΙΣΧΥΟΥΣΑ ΠΟΙΝΙΚΗ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΝΗΛΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

247

Κ. ΚΟΣΜΑΤΟΣ

ραπευτικών μέτρων, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας

184

- στηριγμένη

σε αντικειμενικά μεγέθη: την βαρύτητα της πράξης που τελέστηκε, σε συνδυα-

σμό με την προσωπικότητα του δράστη. Τέλος αναμορφώθηκαν τα όρια διάρκει-

ας

185

του απειλούμενου ποινικού σωφρονισμού, ως εξής: από έξι (6) μήνες έως πέ-

ντε (5) έτη για πράξεις που απειλούνται στο νόμο με κάθειρξη μέχρι δέκα έτη, από

δύο (2) έως δέκα (10) έτη για πράξεις που απειλούνται στο νόμο με ισόβια κάθειρ-

ξη ή πρόσκαιρη κάθειρξη μεγαλύτερη των δέκα ετών (με το όριο των δέκα ετών

να ανεβαίνει στα δεκαπέντε έτη αν πρόκειται

«για εξαιρετικές περιπτώσεις ιδιαί-

τερα σοβαρών εγκλημάτων που απειλούνται με ισόβια κάθειρξη ή κάθειρξη του-

λάχιστον δέκα ετών»

). Είναι εμφανές ότι οι θέσεις αυτές επικεντρώνουν την προ-

σοχή στο «ποινικό δίκαιο της πράξης» απομακρύνοντας τις επιλογές από το «ποι-

νικό δίκαιο του δράστη»: βασική αρχή για την παρέμβαση στην προσωπική ελευ-

θερία (ως έσχατο μέσο μεταχείρισης) αποτελεί αρχικά η πράξη που τελέστηκε και

όχι η προσωπικότητα του δράστη. Η επιλογή αυτή είναι και δικαιοπολιτικά ορθή,

καθώς η αμιγώς κατασταλτική προσέγγιση για τους ανήλικους δράστες, η ουσια-

στική αχρήστευσή τους μέσω απολύτως ακατάλληλων ιδρυματικών θεσμών ουσι-

αστικά επιτείνει τον στιγματισμό τους και τους θέτει de facto στο περιθώριο

186

. Η

αντιμετώπιση της νεανικής παραβατικότητας όταν κυριαρχείται από μέτρα στερη-

τικά της ελευθερίας όχι μόνο δεν είναι ενδεδειγμένη και αποτελεσματική, αντίθετα

αποτελεί σημαντικό παράγοντα υποτροπής

187

, όπως άλλωστε δείχνουν και οι σχε-

τικές ερευνητικές προσεγγίσεις

188

Δικαιολογητικοί λόγοι της μεταρρύθμισης αυτής αποτέλεσαν οι διαπιστώσεις ανα-

φορικά με τις δυσμενείς επιπτώσεις της στέρησης της ελευθερίας σε τόσο νεαρή

και αδιαμόρφωτη ηλικία, σε συνδυασμό με την ακαταλληλότητα των συνθηκών

184. Σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, κατά την επιβολή των μέτρων κατά του ανη-

λίκου θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ιεράρχηση των μέτρων από τα ηπιότερα προς τα

βαρύτερα και από τα εξωιδρυματικά προς τα ιδρυματικά. Βλ. αναλυτικά

Α.Πιτσελά

, Η ποι-

νική αντιμετώπιση της εγκληματικότητας των ανηλίκων, ζ’ έκδοση, εκδ. Σάκκουλα, Αθή-

να - Θεσσαλονίκη 2013, 131 επ.,

Ν. Κουράκη

, Νεότερες ευρωπαϊκές εξελίξεις στο δίκαιο

της παραβατικότητας των ανηλίκων, Ποινικός Λόγος 2001, 301 επ.,

Μαγγανά Α.

, Υπάρ-

χουν νέες εξελίξεις στον τομέα της δικαιοσύνης για ανηλίκους;, Μια συγκριτική επισκόπη-

ση, Ποινική Δικαιοσύνη 2001, 758 επ.. Βλ. επίσης και

Β. Πολυζωϊδου

, σε Δανελάτου Α./Πο-

λυζωϊδου Β./Μπιστούνα Υβ., Δίκαιο Προστασίας Ανηλίκων, εκδ. Νομική Βοβλιοθήκη, Αθή-

να 2016, 307.

185. Βλ. σχετικά

Λ. Μαργαρίτη

, Έφεση κατά βουλεύματος και αδύναμα πρόσωπα (: ανήλικοι –

ψυχικά πάσχοντες) (ΜΕΡΟΣ Γ΄), Παρέκβαση: οι λοιπές με το Ν 4322/2015 τροποποιήσεις

του δικαίου των ανηλίκων (: επιβολή και διάρκεια περιορισμού – αρμοδιότητα – περιοριστι-

κοί όροι – ανασταλτικό αποτέλεσμα), ΠοινΔικ 2015, 609 επ..

186.

Βλ. σχετικά Α. Χάιδου,

Η ιδρυματική και εξωιδρυματική μεταχείριση των ανηλίκων στην Ελ-

λάδα και στο εξωτερικό, Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 1990, 113.

187. Πρβλ.

Α. Πιτσελά

, Η ποινική αντιμετώπιση της εγκληματικότητας των ανηλίκων, ζ’ έκδοση,

εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη 2013, 270.

188. Βλ. σχετικά

Ν. Κουράκη / Ε. Σταθουλοπούλου/ Φ. Μηλιώνη,

Νεαροί κρατούμενοι μετά την

αποφυλάκισή τους: Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, τα ποσοστά υποτροπής και η πε-

ραιτέρω πορεία τους μέσα στην κοινωνία, Ποινικός Λόγος, 2004, 2895 επ..