65 / 84
Γ. Δ. ΚΑΛΛΙΜΟΠΟΥΛΟΣ
477
Δοκίμιο για την «προστασία» του ασώτου
1
Γεώργιος Δ. Καλλιμόπουλος
Ομότιμος Καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ
Ι. Η ασωτία είναι ελάττωμα του χαρακτήρα και όχι ψυχική νόσος. Είναι όμως ψυχική ανω-
μαλία; Εδώ τα πράγματα δεν φαίνονται σαφή. Αυτά ανήκουν στη σφαίρα της ψυχολογί-
ας και της ψυχιατρικής, όπου, ως γνωστόν, οι γνώμες διίστανται για βασικά θέματα και εν
πάση περιπτώσει πρόκειται για επιστήμες που βρίσκονται σε διαρκή εξέλιξη και τα πορί-
σματα εξάγονται και βελτιώνονται ή και αναιρούνται αενάως. Γι’ αυτό η νομική θεώρηση
της ασωτίας περιορίζεται στον προσδιορισμό της ως μιας ακατάσχετης τάσης του προσώ-
που να κατασπαταλά την περιουσία του και να περιάγει τον εαυτό του και τα πλησιέστατα
προς αυτόν πρόσωπα, σύζυγο και στενούς συγγενείς, στον κίνδυνο της πενίας. Ενόψει αυ-
τού του κινδύνου το δίκαιο παρεμβαίνει με σκοπό την «προστασία» του ίδιου του ασώ-
του και των εγγύτερων προς αυτόν προσώπων. Πρόκειται στο αστικό δίκαιο (δεν μου εί-
ναι γνωστές παρεμβάσεις άλλων κλάδων του δικαίου στην περίπτωση της ασωτίας) για τα
άρθρα 1666 και 1845 του Αστικού Κώδικα. Το πρώτο επιτρέπει τη θέση του ασώτου σε δι-
καστική συμπαράσταση και το δεύτερο την αποκλήρωση του μεριδούχου ασώτου για λό-
γους πρόνοιας.
Οι ανωτέρω ρυθμίσεις εμφανίζονται μεν ως περιθωριακές, δεν είναι όμως άμοιρες ενδι-
αφέροντος, τουλάχιστον θεωρητικού. Η εφαρμογή τους πάντως από τη νομολογία δεν
φαίνεται να είναι συχνή. Μόνο τρείς αποφάσεις βρέθηκαν (ΑΠ 1043/1982 ΝοΒ 1983,1163,
ΕφΘεσ 363/1980 και ΕφΑθ 16/2009), οι οποίες δεν είναι αξιοποιήσιμες για τα επόμενα.
Εντούτοις η ενασχόληση με τις ανωτέρω ρυθμίσεις δεν φαίνεται να είναι μάταιη.
Η θέση του ασώτου σε δικαστική συμπαράσταση αποτελεί καίρια επέμβαση στην προσω-
πικότητα του ανθρώπου. Από την έποψη αυτή είναι χρήσιμη η δικαιοπολιτική της εκτί-
μηση, αλλά και ο έλεγχός της από τη σκοπιά της συνταγματικότητας. Σημειώνεται ότι στη
Συνεδρίαση της 4.3.94 της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής για τη Μεταρρύθμιση των
Θεσμών της Υιοθεσίας και της Επιτροπείας ο αείμνηστος Ιωάννης Δεληγιάννης «θέτει το
πρόβλημα, αν θα πρέπει να παραμείνει στη ρύθμιση η περίπτωση της ασωτίας. Αποφασί-
ζεται τελικά [κρίμα που δεν υπάρχουν τα σχετικά επιχειρήματα] να μείνει η ασωτία .....».
1. Ευχαριστίες στην δικηγόρο
Νίκη Παπαμιχαλοπούλου
για την συλλογή του υλικού