ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ- Τόμος Ι

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

§1. H έννομη τάξη

K α ν ό ν α ς δ ι κ α ί ο υ (ατομικός ή απρόσωπος), με τη γενική έννοια

, εί-

ναι κάθε πρόταση που ρυθμίζει υποχρεωτικά ορισμένη συμπεριφορά των προ-

σώπων (φυσικών ή νομικών) τα οποία συνυπάρχουν σε μία κοινωνία, με την

απειλή επιβολής μιας κύρωσης στον παραβάτη

. O κανόνας δικαίου δεν εμφα-

νίζεται συνήθως αυτοτελής και ολοκληρωμένος· τα διάφορα επιμέρους στοι-

χεία του βρίσκονται σε διάφορα κείμενα ή έθιμα ή απλώς υπονοούνται.

O όρος “ δ ί κ α ι ο ” έχει δύο έννοιες: μία ευρεία και αφηρημένη και μία

στενή και συγκεκριμένη. Στη πρώτη περίπτωση, “δίκαιο” είναι το σύνολο των

κανόνων του δικαίου, ενώ στη δεύτερη περίπτωση είναι ένα σύνολο κανόνων

δικαίου που αποτελούν ιδιαίτερη συστηματική ενότητα βάσει ενός κοινού ει-

δικού στοιχείου π.χ. του αντικειμένου της ρύθμισης, της περιόδου κατά την

οποία ισχύει, της χώρας όπου ισχύει

Tο δίκαιο με τη στενή έννοια απο-

τελεί αναγκαίως ένα τμήμα του δικαίου με την ευρεία έννοια και χαρακτηρίζε-

ται πάντοτε με ένα επίθετο, το οποίο υποδηλώνει το κριτήριο της συστηματικής

ενότητας των κανόνων που το αποτελούν· π.χ. δημόσιο δίκαιο, δικονομικό δί-

καιο, ελληνικό δίκαιο

“K ρ ά τ ο ς ”, με την ευρεία έννοια του όρου, είναι η αυτοδύναμη οργά-

νωση ενός λαού, βάσει ενός συνόλου κανόνων δικαίου, μέσα σε μία δεδομένη

1. H προαναφερόμενη γενική έννοια του κανόνα δικαίου συμπίπτει με την έννοια της νομικής

ρύθμισης. Στην ελληνική θεωρία ο όρος κανόνας δικαίου χρησιμοποιείται συνήθως με την

ειδικότερη έννοια της γενικής και αφηρημένης νομικής ρύθμισης (δηλαδή της απρόσωπης

ρύθμισης, κατωτ. αριθ. 94). H γενική έννοια του κανόνα, που περιλαμβάνει τόσο την ατο-

μική όσο και την απρόσωπη μορφή του, αποδίδεται καλύτερα με το λατινικό όρο norma

και τους αντίστοιχους λατινογενείς όρους της γαλλικής, αγγλικής και γερμανικής γλώσσας.

2. H κύρωση είναι ένα κακό, που επιβάλλεται κατά τρόπο τον οποίο καθορίζουν οι κανόνες

δικαίου, στον παραβάτη ενός κανόνα δικαίου και συνίσταται στη στέρηση ή βλάβη ενός

αγαθού του, δηλαδή της ζωής, της αρτιμέλειας, της ελευθερίας, της ηθικής υπόστασης ή

της περιουσίας του. Oι κανόνες δικαίου είναι δυνατό να προβλέπουν την προσβολή ενός

προσωπικού αγαθού όχι με τη μορφή κύρωσης, αλλά ως μέσο αναγκαίο για την πραγ-

ματοποίηση του υλικού σκοπού ενός κανόνα δικαίου (π.χ. περιορισμοί της κυκλοφορί-

ας, προφυλάκιση, κατεδάφιση ακινήτου για την πρόληψη της εξάπλωσης της πυρκαγιάς

.). Σύμφωνα με άλλη έννοια του κανόνα δικαίου, η οποία γίνεται συνήθως δεκτή κυ-

ρίως από τους συγγραφείς του ιδιωτικού δικαίου, η κύρωση δεν είναι αναγκαίο στοιχείο,

το δε δίκαιο περιλαμβάνει και κανόνες, η παράβαση των οποίων δεν συνεπάγεται κύρωση

(leges imperfectae).