19 / 38
Ι. Ο συντονισμός των οικονομικών πολιτικών
ως μια ιδιόμορφη ενωσιακή αρμοδιότητα
Ο Τίτλος Ι της ΣΛΕΕ, που καλείται «Κατηγορίες και τομείς αρμοδιοτήτων της
Ευρωπαϊκής Ένωσης» (άρθρα 2-6 ΣΛΕΕ, όπως προέκυψαν με την αναθεώρηση
της Συνθήκης της Λισαβόνας), καταγράφει, συστηματοποιεί και οριοθετεί για
πρώτη φορά τις αρμοδιότητες της Ένωσης. Υπό το παλαιότερο καθεστώς η
Συνθήκη δεν περιείχε γραπτό κατάλογο των ενωσιακών αρμοδιοτήτων, και
έτσι η ύπαρξη και η φύση της ενωσιακής αρμοδιότητας σε ένα θεματικό τομέα
συναγόταν από τις επιμέρους διατάξεις που ρύθμιζαν την αντίστοιχη πολιτική
της Ένωσης και από τη σχετική νομολογία του Δικαστηρίου
44
.
Η ρητή απαρίθμηση των ενωσιακών αρμοδιοτήτων έχει ιδιαίτερη σημασία: ως
οργανισμός που έχει ιδρυθεί με διεθνή συνθήκη η οποία έχει συναφθεί μεταξύ
κυρίαρχων κρατών, η Ένωση διέπεται από την αρχή της δοτής αρμοδιότητας,
η οποία σημαίνει ότι έχει μόνο τις αρμοδιότητες που της έχουν εκχωρηθεί. Η
αρχή αυτή λειτουργεί ως «δικλείδα ασφαλείας» για την ίδια αλλά και για τα
κράτη μέλη της, και διατυπώνεται τόσο καταφατικά (άρθρο 5 παρ. 1 και 2 της
Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, ΣΕΕ)
45
όσο και αποφατικά (άρθρο 4 παρ.
1 ΣΕΕ)
46
. Στο πλαίσιο αυτό, η Συνθήκη ορίζει την έννοια και το περιεχόμενο
44. Βλ. την πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη του K. BOSKOVITS, Le juge communautaire et
l’articulation des competences normatives entre la Communauté et ses Etats membres,
Sakkoulas/Bruylant, 1999, όπου εξετάζονταν οι κατηγορίες και η ένταση των ενωσιακών
αρμοδιοτήτων με βάση τη νομολογία του Δικαστηρίου.
45. Σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 5 ΣΕΕ,
«η οριοθέτηση των αρμοδιοτήτων
της Ένωσης διέπεται από την αρχή της δοτής αρμοδιότητας»,
ενώ η παράγραφος 2 ορίζει
ότι
«η Ένωση ενεργεί μόνον εντός των ορίων των αρμοδιοτήτων που της απονέμουν τα κρά-
τη μέλη με τις Συνθήκες, για την επίτευξη των στόχων που οι Συνθήκες αυτές ορίζουν»
.
46.
«Κάθε αρμοδιότητα η οποία δεν απονέμεται στην Ένωση με τις Συνθήκες ανήκει στα
κράτη μέλη».
Την ίδια διατύπωση συναντάμε και στο άρθρο 5 παρ. 2 ΣΕΕ. Η επανάληψη
της φράσης αυτής καταδεικνύει τη σπουδή των κρατών μελών να προστατεύσουν το ζω-
τικό τους χώρο έναντι του «κινδύνου εξάπλωσης» της δράσης της Ένωσης, ιδίως μετά την
ποιοτική διαφοροποίηση που επέφερε στις αρμοδιότητές της η Συνθήκη του Μάαστριχτ.
Δεν θα πρέπει πάντως να παραβλέπεται ότι η Συνθήκη περιείχε ανέκαθεν μια γενική εξου-
σιοδοτική διάταξη, το νυν άρθρο 352 ΣΛΕΕ (πρώην 308 ΕΚ και παλαιότερα 235 ΣυνθΕΟΚ),
η οποία αναγνωρίζει τη δυνατότητα της Ένωσης να δρα ακόμα και ελλείψει ρητής διάτα-
ξης, εφόσον η δράση της εντάσσεται στους στόχους των Συνθηκών. Η διάταξη αυτή έχει
παράσχει στο παρελθόν την απαραίτητη ευελιξία ώστε η Ένωση να αναλάβει δράσεις σε