20 / 38
18
Ο ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ
των βασικών κατηγοριών αρμοδιοτήτων, οι οποίες ορίζουν ποιος δύναται και
πρέπει να αναλαμβάνει δράση κάθε φορά και υπό ποιους όρους. Έτσι, οι τρεις
βασικές κατηγορίες των ενωσιακών αρμοδιοτήτων είναι
- οι
αποκλειστικές,
τις οποίες έχουν παραχωρήσει στην Ένωση τα κρά-
τη μέλη απεκδυόμενα της δυνατότητας δράσης στους οικείους τομείς,
- οι
συντρέχουσες,
τις οποίες μπορεί να ασκήσει τόσο η Ένωση όσο και
τα κράτη μέλη με μοχλό την αρχή της επικουρικότητας
47
- και οι
συμπληρωματικές ή υποστηρικτικές,
τις οποίες ασκεί η Ένωση
για τη συμπλήρωση της δράσης των κρατών, στους τομείς όπου αυτά
έχουν διατηρήσει την αρμοδιότητά τους
48
.
Οι αποκλειστικές ενωσιακές αρμοδιότητες είναι περιορισμένες και ανάγονται
σε τομείς ζωτικής σημασίας για την ύπαρξη της Ένωσης ως ενός ενοποιημέ-
νου χώρου, όπου δεν είναι νοητή η δυνατότητα διακριτής ή/και παράλληλης
δράσης των κρατών μελών. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η τελωνει-
ακή ένωση και η κοινή εμπορική πολιτική, οι οποίες καθορίζουν την ύπαρξη
και την παρουσία της Ένωσης ως ενιαίου οργανισμού στο διεθνές οικονομικό
περιβάλλον και δεν θα μπορούσαν να καταλείπουν περιθώρια για ανεξάρτητη
δράση των κρατών, γιατί μια τέτοια δράση θα δυναμίτιζε την ίδια την αποστο-
λή της Ένωσης
49
. Από την άλλη πλευρά, οι υποστηρικτικές ή συμπληρωματι-
σημαντικούς τομείς όπως το περιβάλλον, πριν αυτό να προστεθεί στους τομείς ενωσιακής
πολιτικής με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, βλ. A. DASHWOOD, Article 308 EC as the outer
limit of expressly conferred Community competences, in C. Barnard/O. Odudu (eds), The
outer Limits of EU Law, Hart Publishing, 2009 σελ. 35 επ., Ρ.-Ε. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Άρθρο 352
ΣΛΕΕ, in Β. ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥ (επιμ.), Συνθήκη ΕΕ & ΣΛΕΕ, Κατ’άρθρον ερμηνεία, Νομική Βιβλιο-
θήκη, 2012, σελ 1368 επ.
47. Σύμφωνα με την αρχή αυτή,
«στους τομείς που δεν υπάγονται στην αποκλειστική της
αρμοδιότητα, η Ένωση παρεμβαίνει μόνο εφόσον και κατά το βαθμό που οι στόχοι της προ-
βλεπόμενης δράσης δεν μπορούν να επιτευχθούν επαρκώς από τα κράτη μέλη, τόσο σε κε-
ντρικό όσο και σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, μπορούν όμως, λόγω της κλίμακας
ή των αποτελεσμάτων της προβλεπόμενης δράσης, να επιτευχθούν καλύτερα στο επίπεδο
της Ένωσης»
(άρθρο 5 παρ. 3 ΣΕΕ). Βλ. και το Πρωτόκολλο 2 σχετικά με την εφαρμογή των
αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας, που προσαρτήθηκε στη Συνθήκη της
Λισαβόνας. Σήμερα, τα εθνικά κοινοβούλια έχουν σημαντικό ρόλο στον προληπτικό έλεγχο
τήρησης της αρχής αυτής, βλ. ενδεικτικά Ρ.-Ε. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Τα εθνικά κοινοβούλια στο
θεσμικό σύστημα της Ένωσης μετά τη Συνθήκη της Λισαβόνας, ΕυρΠολ 1/2008, σελ. 137
επ.
48. Για τις αρμοδιότητες αυτές βλ. τη μελέτη της Μ. ΚΟΥΣΚΟΥΝΑ, Αρμοδιότητα της Ευρω-
παϊκής Ένωσης για δράσεις υποστήριξης, συντονισμού και συμπλήρωσης της δράσης των
κρατών μελών, Νομική Βιβλιοθήκη, 2012.
49. Η ύπαρξη μιας τελωνειακής ένωσης έχει την έννοια της κατάργησης των δασμών και
ισοδύναμων φορολογικών επιβαρύνσεων μεταξύ των κρατών που την απαρτίζουν (εσωτε-