IX
Εισαγωγικό σημείωμα
Σε κάθε δανειακή σχέση, ασχέτως της αιτίας και της ειδικότερης λειτουργί-
ας, είναι εμφανή τα κύρια στοιχεία, που συνδέονται στενά με τα πρόσωπα
της έννομης σχέσης. Ο δανειστής θέλει να λάβει την οφειλόμενη παροχή και
μάλιστα εντόκως, ενώ ο οφειλέτης οφείλει να την παράσχει. Ο συσχετισμός
αυτός είναι εμφανής στην αρχετυπική σύμβαση του δανείου που περιγράφει
ο Αστικός Κώδικας στις οικείες διατάξεις των άρθρων 806 επ. σύμβαση re
καταρτιζόμενη, που έχει δοθεί
1
. Οι επιτηδευματίες, είτε φυσικά είτε νομικά
πρόσωπα, έχουν ενισχύσει την επιχειρηματικότητά τους με τραπεζικό, κυρί-
ως δανεισμό. Οφειλές των προσώπων αυτών γεννώνται επίσης ex lege προς
το δημόσιο και ασφαλιστικούς οργανισμούς. Επίσης, δανειστές επιτηδευμα-
τιών και επιχειρήσεων είναι άλλες επιχειρήσεις, έμποροι, προμηθευτές κα-
θώς επίσης και πάσης φύσεως συνεργάτες και εργαζόμενοι.
Θεμελιακή λειτουργία αναφορικά με τη δεσμευτικότητα των ενοχών στις δι-
αρκείς έννομες σχέσεις αναπτύσσει η αρχή pacta sunt servanda. Η ανώμα-
λη εξέλιξη της ενοχής στις πιστωτικές συμβάσεις εμφανίζεται είτε ως αδυνα-
μία παροχής είτε ως υπερημερία οφειλέτη. Η αδυναμία παροχής διακρίνεται,
μεταξύ άλλων, σε υπαίτια και ανυπαίτια αδυναμία παροχής και σε αρχική ή
επιγενόμενη. Ανυπαίτια είναι η αδυναμία παροχής που οφείλεται σε γεγονός
για το οποίο δεν υπέχει ευθύνη ο οφειλέτης (π.χ. τυχηρά, ανωτέρα βία). Επι-
γενόμενη είναι η αδυναμία παροχής που επέρχεται μετά τη γένεση της ενο-
χής, αλλά πριν από την εκπλήρωσή της. Στις χρηματικές ενοχές δεν νοείται
επιγενόμενη αδυναμία παροχής και συνακόλουθη απαλλαγή του οφειλέτη,
γιατί πάντα θα υπάρχει μέσο πληρωμής
2
. Η μη εκπλήρωση της παροχής εκ
μέρους του οφειλέτη, τον καθιστά υπερήμερο, τον επιβαρύνει με τους σχετι-
κούς τόκους υπερημερίας και φυσικά μπορεί να δρομολογηθεί μια κατάστα-
ση αναγκαστικής είσπραξης της απαίτησης, η οποία διαταράσσει την όποια
προοπτική συνέχισης της λειτουργίας των επιχειρήσεων. Φυσικά, η οικονο-
μική αδυναμία δεν συνιστά λόγο απαλλαγής από την οφειλή
3
.
1.
Πανίτσας
, Τραπεζικό δάνειο, σε Λαδά (Επιμ.), Τραπεζικές Συναλλαγές, 2016, σ.
87 επ., 89 επ.
2. ΜΕφΑθ 39/2017 (ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ).
3.
Σταθόπουλος
σε Αστικό Κώδικα Γεωργιάδη-Σταθόπουλου, Κατ’ άρθρο ερμηνεία,
Τόμ. ΙΙ Γενικό Ενοχικό, άρθρο 336, αρ. 2, σ. 227.