19 / 44
Λ
ΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
Τ
ΗΣ
Α
ΡΧΗΣ
183
Η ενίσχυση της αλληλεγγύης σε ενωσιακό επίπεδο, με τη μορφή κυρίως της κατοχύρω-
σης των κοινωνικών δικαιωμάτων και της προώθησης θεσμών προνοίας, δεν σκοπεί
στην ανατροπή, αλλά στον εμπλουτισμό των φιλελεύθερων δομών της κοινωνικής οι-
κονομίας της αγοράς
561
. Έχουμε ήδη τονίσει εμφατικά τη σημασία της ένθεσης της αλ-
ληλεγγύης στη χορεία των στόχων της Ένωσης στο άρθρο 3 ΣΕΕ
562
. Με το ίδιο άρθρο, η
Ένωση δεσμεύεται να καταπολεμήσει τον κοινωνικό αποκλεισμό και τις διακρίσεις, κα-
θώς και να προωθήσει την κοινωνική δικαιοσύνη και προστασία. Η ευημερία των λαών
της Ευρώπης συμποσούται, κατά τον ενωσιακό «συντακτικό» νομοθέτη, με την αειφόρο
και ισόρροπη οικονομική ανάπτυξη, προς την οποία τείνει μια κοινωνική οικονομία της
αγοράς με υψηλό βαθμό ανταγωνιστικότητας, αλλά και μέριμνα για πλήρη απασχόληση
και κοινωνική πρόοδο.
Είναι εμφανής η αγωνία και η πρόθεση των συντακτών της Συνθήκης να συγκεράσουν
την παγιωμένη οικονομική τελολογία της Ένωσης με ένα ευρύ φάσμα στόχων κοινωνι-
κοπολιτικής υφής, διατηρώντας επαφή με τα κοινωνικά συμφραζόμενα στην Ευρώπη.
Δεν λείπει, ωστόσο, η κριτική για την αναντιστοιχία μεταξύ, από τη μια πλευρά, της πα-
νηγυρικής αναγνώρισης των κοινωνικών στοχεύσεων και δικαιωμάτων ως ισόκυρων
με τις θεμελιώδεις οικονομικές ελευθερίες και τον ανταγωνισμό, και από την άλλη πλευ-
ρά του εύρους των αρμοδιοτήτων της Ένωσης στο κοινωνικό πεδίο
563
. Σε αρκετά ζητήμα-
τα, όπως για παράδειγμα σε πρωτοβουλίες και δράσεις καταπολέμησης των φαινομένων
κοινωνικού αποκλεισμού, κυριαρχεί η «Ανοικτή Μέθοδος Συντονισμού», ως βασικό ερ-
γαλείο διαμόρφωσης της ενωσιακής πολιτικής, με τα δομικά προβλήματα και ελλείμματα
που τη συνοδεύουν
564
. Μερικώς αντισταθμιστικά στην παραπάνω ασυμμετρία, λειτουρ-
όρος «κοινωνική οικονομία της αγοράς» προέρχεται από τους Γερμανούς ordoliberals και συγκεκριμένα από
τον Alfred Müller-Armack, αλλά δεν ταυτίζεται με το συγκεκριμένο ρεύμα σκέψης, καθώς η κοινωνική οικο-
νομία της αγοράς δίνει έμφαση στη δίκαιη κατανομή των πόρων και αγαθών, τα οποία παράγονται μέσω της
λειτουργίας της αγοράς, στο κοινωνικό σύνολο.
561.
Α
.
Π
ΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
, Κοινωνική Δημοκρατία και Κοινωνικό Κράτος Δικαίου κατά το Σύνταγμα του
1975/1986/2001, σ. 906. Ο συγγραφέας διευκρινίζει ότι «
το κοινωνικό κράτος δεν ‘’φιλοδοξεί’’ να ανατρέψει
τον ανταγωνιστικό και διαφοροποιημένο χαρακτήρα της αστικής κοινωνίας, αλλά να εμπλουτίσει τις φιλελεύ-
θερες δομές της, έτσι ώστε να επιτύχει τον αναγκαίο για την επιβίωση της βαθμό πολιτικού εκσυγχρονισμού
».
Σχετικώς, ενδιαφέρουσα είναι η παρατήρηση του J.
H
ABERMAS
,
Για ένα Σύνταγμα της Ευρώπης, 2η έκδοση,
Αθήνα, εκδ. Πατάκη, 2011, σ. 157, ότι το κοινωνικό κράτος είναι μια πρόσφατη και, κυρίως, εύθραυστη κατά-
κτηση. Πρβ. Κ.
Τ
ΣΟΥΚΑΛΑΣ
,
Είδωλα πολιτισμού - ελευθερία, ισότητα και αδελφότητα στη σύγχρονη πολιτεία,
2η έκδοση, Αθήνα, εκδ. Θεμέλιο, 1998, σ. 473, ο οποίος επισημαίνει: «
Τόσο από λογική όσο και από κανο-
νιστική άποψη λοιπόν το Κοινωνικό Κράτος είναι νοητό ως παράγωγο του Κράτους δικαίου. Η κοινωνική δι-
καιοσύνη δεν μπορεί να αντικαταστήσει ούτε να αναιρέσει τη θεμελιακή ατομοπαγή και ανταγωνιστική λογική
της διανομής των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων. Και με την έννοια αυτή, το οποιοδήποτε αγοραίο «Κοινωνικό
Κράτος» δεν μπορεί να είναι καταστατικά αλληλέγγυο
».
562. Βλ. ανωτέρω, υπό Ι Β.
563.
Β
.
Τ
ΖΕΜΟΣ
,
Αναθεώρηση του Συντάγματος και αναθεώρηση της Συνθήκης της Λισαβόνας, ΝοΒ 10/2014, σ.
2404. Ομοίως,
F
.
D
E
W
ITTE
,
Justice in the EU: The Emergence of Transnational Solidarity, σ. 6.
564. Α.
I
LIOPOULOU
,
La méthode ouverte de coordination: un nouveau mode de gouvernance dans l’Union
européenne, 42 Cahiers de droit européen
,
3-4/2006, σ. 315επ.·
C
H
.
J
OERGES
,
ό. π., σ. 267-276. Ομοίως, ο
S
.
D
E
L
A
R
OSA
,
La transversalité de la solidarité dans les politiques matérielles de l’Union, in
C
H
.
B
OUTAYEB
(
éd.
)
,
La solidarité dans l’Union Européenne: éléments constitutionnels et matériels, σ. 183, ο οποίος εστι-
άζει στις ρήτρες ενσωμάτωσης και τη δυνατότητα επίκλησής τους για την ενίσχυση της αλληλεγγύης και των
κοινωνικών δικαιωμάτων. Ο
Β
.
Τ
ΖΕΜΟΣ
,
ό. π., παρατηρεί ότι, με τη Συνθήκη της Λισαβόνας, τα θεμελιώδη δι-