Η ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΣΤΗΝ ΕΝΩΣΙΑΚΗ ΔΙΚΑΙΟΤΑΞΙΑ

ΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

ΗΣ

ΡΧΗΣ

185

φαία, ίσως, λειτουργία της αλληλεγγύης, της αρχής πίσω από την οποία στοιχίζονται όλα

τα κοινωνικά δικαιώματα: συνιστά την κοινωνική γείωση, το δίαυλο μέσω του οποίου ο

νομοθέτης - κυβερνήτης διατηρεί και αποκαθιστά την επαφή του με την κοινωνική πραγ-

ματικότητα. Στόχος της επικοινωνίας αυτής, και των νομοθετικών παρεμβάσεων που συ-

νεπιφέρει, είναι η διασφάλιση της μέγιστης δυνατής κοινωνικής συνοχής, με τη μείωση

των ανισοτήτων και την αποτροπή των φαινομένων περιθωριοποίησης και αποκλεισμού

ομάδων του πληθυσμού.

Στοιχεία της παραπάνω προσέγγισης ανιχνεύονται στις αποφάσεις του Δικαστηρίου και

στις προτάσεις των Γενικών Εισαγγελέων, σε υποθέσεις σχετικές με τα εθνικά συστήμα-

τα κοινωνικής ασφάλισης, καθώς και με την ευρωπαϊκή ιθαγένεια

569

. Με τη νομολογι-

ακή αποσύνδεση της ιδιότητας του πολίτη της Ένωσης από την άσκηση συγκεκριμένης

επαγγελματικής-οικονομικής δραστηριότητας, ο ενωσιακός δικαστής διεύρυνε το φά-

σμα των υποκειμένων των δικαιωμάτων ελεύθερης κυκλοφορίας, καθώς και των λοι-

πών δικαιωμάτων που απορρέουν από την ευρωπαϊκή ιθαγένεια

570

. Όπως διέλαβε εμ-

φατικά ο Γενικός Εισαγγελέας

Sharpston

, τα πρόσωπα που έχουν την ιδιότητα του πο-

λίτη της Ένωσης, δεν είναι δυνατό να αντιμετωπίζονται ως «

απλοί οικονομικοί συντελε-

στές της παραγωγής

571

Οι πολίτες δεν είναι «μέσα» τα οποία χρησιμοποιούνται για την

Σάκκουλας, 1986, σ. 13επ.

569. ΔΕΚ, C-70/95, Sodemare SA, Anni Azzurri Holding SpA και Anni Azzurri Rezzato Srl κατά Regione Lombardia,

17.06.1997, ECLI:EU:C:1997:301, σκ. 29: «

Από τον φάκελο της κύριας δίκης προκύπτει ότι το σύστημα αυτό

κοινωνικής προνοίας, του οποίου η υλοποίηση ανατίθεται κυρίως στις δημόσιες αρχές, στηρίζεται στην αρχή

της αλληλεγγύης, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι το σύστημα αυτό σκοπεί πρωτίστως στην παροχή αρωγής σε

άτομα ευρισκόμενα σε κατάσταση ανάγκης λόγω της ανεπαρκείας των οικογενειακών εισοδημάτων, της πλή-

ρους ή μερικής ελλείψεως αυτονομίας ή του κινδύνου περιθωριοποιήσεως και, κατά δεύτερο μόνο λόγο,

εντός των ορίων της δυναμικότητας των μονάδων και των διαθεσίμων πόρων, στην παροχή αρωγής σε άλλα

άτομα τα οποία, ωστόσο, υποχρεούνται να φέρουν, κατ’ αναλογίαν προς την οικονομική τους κατάσταση, τις

δαπάνες του συστήματος αυτού, σύμφωνα με τιμολογήσεις καθοριζόμενες αναλόγως των οικογενειακών ει-

σοδημάτων

570. ΔΕΚ, C-413/99 Baumbast και R κατά Secretary of State for the Home Department, 17.09.2002,

ECLI:EU:C:2002:493, σκ. 83: «

Εξάλλου, η Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση δεν απαιτεί να ασκούν οι πο-

λίτες της Ενώσεως επαγγελματική, είτε μισθωτή είτε ανεξάρτητη, δραστηριότητα για να έχουν τα δικαιώματα

που προβλέπονται στο δεύτερο μέρος της Συνθήκης ΕΚ το οποίο αφορά την ιθαγένεια της Ενώσεως. Επί πλέ-

ον, στο κείμενο της εν λόγω Συνθήκης δεν υπάρχει τίποτα που να επιτρέπει να θεωρηθεί ότι πολίτες της Ενώ-

σεως που είναι εγκατεστημένοι σε άλλο κράτος μέλος για να ασκήσουν εκεί μισθωτή δραστηριότητα στερού-

νται λόγω της ιθαγένειάς τους, όταν η δραστηριότητα αυτή τελειώνει, δικαιωμάτων που τους παρέχει η Συνθή-

κη ΕΚ

». Βλ. παρ’όλα αυτά παραπάνω, υπό ΙΙ Α 2 β), για την πιο πρόσφατη νομολογία του ΔΕΕ, η οποία φαί-

νεται να καθιστά πιο δυσχερή την πρόσβαση υπηκόων τρίτων κρατών μελών σε κοινωνικές παροχές, στην πε-

ρίπτωση που αυτοί δεν ασκούν κάποια επαγγελματική δραστηριότητα.

571. Προτάσεις Γενικής Εισαγγελέως Eleanor Sharpston στην υπόθεση C-34/09 Gerardo Ruiz Zambrano v Office

national de l’emploi (ONEm), σημεία 125-127: «

Με την απόφαση Baumbast και R, το Δικαστήριο επισήμα-

νε ότι το άρθρο 18 ΕΚ (νυν άρθρο 21 ΣΛΕΕ) έχει άμεσο αποτέλεσμα, απονέμοντας στα μη οικονομικώς ενεργά

πρόσωπα αυτοτελές δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας. Με τον τρόπο αυτό, διεύρυνε τα δικαιώματα ελεύθε-

ρης κυκλοφορίας σε πρόσωπα που δεν είχαν άμεση σχέση με την οικονομία της ενιαίας αγοράς και κατά συ-

νέπεια δεν μπορούσαν να επικαλεσθούν τα «κλασικά» δικαιώματα ελεύθερης κυκλοφορίας. Η εξέλιξη αυτή

ήταν, κατά την άποψή μου, τόσο συνεπής όσο και αναπόφευκτη, αφού προέκυπτε λογικά από τη δημιουργία

της ιθαγένειας της Ένωσης. Εφόσον η Ευρωπαϊκή Ένωση προοριζόταν να εξελιχθεί σε κάτι περισσότερο από

ένα κατάλληλο και αποτελεσματικό πλαίσιο για την ανάπτυξη του εμπορίου, έπρεπε να δώσει έναν πραγματι-

κό ρόλο στα πρόσωπα που είχε αποφασίσει να χαρακτηρίζει πλέον ως πολίτες της. 126. Εντούτοις, η εξέλιξη

αυτή κατ’ ανάγκη είχε ορισμένες περαιτέρω συνέπειες. 127. Πρώτον, από τη στιγμή που τα κράτη μέλη απο-