Η ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΣΤΗΝ ΕΝΩΣΙΑΚΗ ΔΙΚΑΙΟΤΑΞΙΑ

Η Α

ΛΛΗΛΕΓΓΥΗ

ΤΗΝ

ΝΩΣΙΑΚΗ

ΙΚΑΙΟΤΑΞΙΑ

184

γεί η ενισχυμένη με τη Συνθήκη της Λισαβόνας τεχνική των «ρητρών ενσωμάτωσης ή δι-

άχυσης». Η τεχνική αυτή συνιστά βασικό μοχλό προώθησης των πολιτικών αλληλεγγύ-

ης και επιτρέπει, ορθότερα επιβάλλει, να λαμβάνονται υπόψη οι κοινωνικές στοχεύσεις

στη χάραξη και εφαρμογή του συνόλου των ενωσιακών πολιτικών

565

. Η παραπάνω δια-

πίστωση, της έλλειψης ευθυγράμμισης στόχων και αρμοδιοτήτων, δεν ακυρώνει πάντως

την τομή που επιχειρείται ως προς το κοινωνικό σκέλος στις Συνθήκες, οι οποίες θέτουν

τις πολιτειακές και εν γένει τις θεμελιώδεις συντεταγμένες της Ένωσης.

Η ίδια παραγωγική ανησυχία του Ευρωπαίου νομοθέτη καταγράφεται και στον Χάρτη

των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, όπου ρητώς πλέον κατοχυρώνονται δικαιώματα πρό-

σβασης σε βασικούς θεσμούς της παροχικής διοίκησης: υγεία, παιδεία, εκπαίδευση, κοι-

νωνική ασφάλιση. Ο γράφων συντάσσεται με την άποψη ότι τα ανωτέρω κοινωνικά δι-

καιώματα προσλαμβάνονται από το Χάρτη ως δικαιώματα πρόσβασης και ως εκ τού-

του συνεπάγονται την αξίωση λήψης των συγκεκριμένων υπηρεσιών

566

. Αναγνωρίζεται,

με άλλα λόγια, το δικαίωμα του κάθε Ευρωπαίου πολίτη να έχει πρόσβαση στην εκπαί-

δευση και στην επαγγελματική κατάρτιση (άρθρο 14 του Χάρτη), σε παροχές κοινωνι-

κής ασφάλισης (άρθρο 34), καθώς και σε υπηρεσίες υγείας και ιατρικής περίθαλψης (άρ-

θρο 35). Τα εν λόγω δικαιώματα κατοχυρώνονται καθολικά, για το σύνολο των πολιτών,

ανεξαρτήτως της αγωγιμότητάς τους, της δυνατότητας δηλαδή των φορέων τους να δι-

εκδικήσουν τη λήψη των αντίστοιχων κοινωνικών υπηρεσιών, δια της δικαστικής οδού.

Με την παραπάνω κατοχύρωση, η Ένωση ουσιαστικά συνομολογεί την ανάγκη κοινωνι-

κοποίησης ορισμένων κατηγοριών κινδύνων (ασθένεια, φτώχεια κλπ), προκειμένου να

διασφαλιστεί η αξιοπρεπής διαβίωση του συνόλου των Ευρωπαίων πολιτών. Μια σει-

ρά από βασικά αγαθά και υπηρεσίες έχουν τέτοια κεφαλαιώδη σημασία για τη στοιχει-

ώδη ένταξη και συμμετοχή των ατόμων στην κοινωνική ολότητα, ώστε η πρόσβαση σε

αυτά να μην είναι δυνατό να καταλείπεται στην τύχη και να τελεί υπό την ατομική ευθύ-

νη καθενός. Η οργανωμένη κοινότητα οφείλει να μεριμνά για τη διασφάλιση των ελάχι-

στων αυτών υλικών προϋποθέσεων, με μηχανισμούς αρωγής και συνδρομής στα πιο

αδύναμα μέλη της

567

. Ορθότερα δε, φορέας των δικαιωμάτων αυτών δεν είναι αφηρη-

μένα ο «Ευρωπαίος πολίτης», ή «τα άτομα» εν γένει, αλλά κάθε συγκεκριμένος άνθρω-

πος, ως μέρος και συνδιαμορφωτής της κοινωνικής πραγματικότητας, με τους κοινωνι-

κούς του προσδιορισμούς, τις ανάγκες του, τις αναφορές του

568

. Αυτή είναι και η κορυ-

καιώματα, ανάμεσα στα οποία και ορισμένα κοινωνικά, έγιναν ισόκυρα με τα οικονομικά δικαιώματα, χωρίς

όμως να διευρυνθούν σημαντικά οι αρμοδιότητες της Ένωσης στο κοινωνικό πεδίο.

565. Βλ. ανωτέρω, υπό Ι Α 1.

566. Α.

ΑΪΔΑΤΖΗΣ

Κοινωνικά δικαιώματα

ιδιότητα του πολίτη και μετανάστες, διαθέσιμο στον παρακάτω διαδι-

κτυακό σύνδεσμο (τελευταία πρόσβαση 24.04.2016):

http://www.constitutionalism.gr/site/1622-koinwnika-

dikaiwmata-idiotita-toy-politi-kai-metan/.

567.

ARNARD

, EU Citizenship and the Principle of Solidarity, in M.

OUGAN

PAVENTA

(ed.), Social Welfare

and EU Law, Oxford, Hart Publishing, 2005, σ. 159. Όπως επισημαίνει στις προτάσεις του στην υπόθεση

C-70/95, Sodemare SA, Anni Azzurri Holding SpA και Anni Azzurri Rezzato Srl κατά Regione Lombardia, ο Γε-

νικός Εισαγγελέας Nial Fennelly (σημείο 29): «

Η κοινωνική αλληλεγγύη προϋποθέτει τη γνησίως μη εμπορική

πράξη της μη εθελοντικής επιδοτήσεως μιας κοινωνικής ομάδας από άλλη

».

568.

ΑΝΕΣΗΣ

Οι κύριες συνιστώσες του συστήματος θεμελιωδών δικαιωμάτων του Συντάγματος του 1975, σε

ΝΩΣΗ

ΕΛΛΗΝΩΝ

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΛΟΓΩΝ

Οι συνταγματικές ελευθερίες στην πράξη, Αθήνα-Κομοτηνή, εκδ. Αντ.