ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΗ ΦΟΡΟΑΠΟΦΥΓΗ ΣΤΗΝ ΑΜΕΣΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ

Καταχρηστική φοροαποφυγή στην άμεση φορολογία

258

ση του νομοθέτη να μην εμμένει στη γραμματική ερμηνεία των φορολογικών

διατάξεων σε περιπτώσεις κατάχρησης. Μνημονεύεται ότι και προ της εισα-

γωγής της υπό κρίση διάταξης, υποστηριζόταν ότι η φορολογική και η δι-

καστική αρχή έχουν το δικαίωμα να αναζητήσουν το πραγματικό περιεχόμε-

νο των πράξεων των φορολογουμένων προς το σκοπό της ορθής ερμηνεί-

ας και εφαρμογής των φορολογικών διατάξεων συμφώνως προς το σκοπό

τους, αγνοώντας για φορολογικούς σκοπούς τον φερόμενο νομικό χαρακτη-

ρισμό και τύπο των πράξεων αυτών, δίχως να επηρεάζεται, από αστικολο-

γικής σκοπιάς, το κύρος αυτών

. Αναγνωρίστηκε, επίσης, η επιτακτική ανά-

γκη για μια ταυτόχρονη τυπική και ουσιαστική πλήρωση των στοιχείων της

νομοτυπικής μορφής των (επωφελών) φορολογικών διατάξεων στις οποίες

επιδιώκει να υπαχθεί ο φορολογούμενος, μη δεσμευομένου του εφαρμοστή

του δικαίου αποκλειστικά από μια τυπική πλήρωση αυτών για σκοπούς αλ-

λότριους εν σχέσει με τους επιδιωκόμενους από το νομοθέτη, η οποία έχει

ως αποτέλεσμα να αναγνωρίζονται πράξεις οι οποίες καίτοι ενέχουν prima

facie όλα τα στοιχεία της νομοθετικής πρόβλεψης, οδηγούν σε ένα αποδοκι-

μαζόμενο κοινωνικοοικονομικό αποτέλεσμα

. Επισημαίνεται ότι η συγκεκρι-

μένη δυνατότητα αναγνωρίστηκε έχοντας ως έρεισμα μια τελολογική κατά

βάση ερμηνεία των οικείων φορολογικών διατάξεων.

2) Πεδίο εφαρμογής της διάταξης. Έννοια «διευθέτησης»

Με το Ν 4174/2013, λοιπόν, θεσπίστηκε στο άρθρο 38 γενική διάταξη κατά

της φοροαποφυγής με την οποία παρέχεται ρητώς πλέον στη φορολογική

αρχή το απαραίτητο νομοθετικό εργαλείο προκειμένου αυτή να μη λαμβάνει

υπόψη για φορολογικούς σκοπούς συμπεριφορές των φορολογουμένων οι

οποίες εμφανίζουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Η υπό κρίση διάταξη, κα-

τόπιν των τροποποιήσεων που επέφερε ο νόμος 4223/2013 (αρ. 46 παρ. 12),

υιοθετεί κατά γράμμα την προεκτιθέμενη γενική διάταξη κατά της φοροαπο-

φυγής που συστήνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Συγκεκριμένα, τα στοιχεία που συνθέτουν το πραγματικό της διάταξης του

άρθρου 38 του ΚΦΔ είναι (α) ο τεχνητός χαρακτήρας των διευθετήσεων που

4. Βλ. σχ. σε ΓνωμΝΣΚ 84/99, όπου δεδομένου ότι ο φορολογικός νομοθέτης αποβλέπει στα

εισοδήματα και κέρδη που πράγματι αποκτώνται από τους εταίρους/επιχειρηματία από

την άσκηση εμπορικής επιχείρησης, η φορολογική αρχή και τα διοικητικά δικαστήρια δύ-

νανται να κρίνουν παρεμπιπτόντως επί της εικονικότητας και να θεωρήσουν ως υποκεί-

μενο των φορολογικών υποχρεώσεων το (υποκρυπτόμενο) φυσικό πρόσωπο που πράγ-

ματι αποκτά το εισόδημα ή να προσδιορίσουν το αποκτώμενο εισόδημα βάσει του πραγ-

ματικού ποσοστού συμμετοχής στην εταιρία (ρεαλισμός φορολογικού δικαίου, τελολογι-

κή ερμηνεία διατάξεων). ΣτΕ 549/1994.

5. Βλ. σχ. ΓνωμΝσκ 422/2009 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία.

6. Η Επιτροπή με τη σύσταση C(2012) 8806 τελικό προτείνει τη θέσπιση gaar προκειμένου

να αντιμετωπιστεί ο επιθετικός φορολογικός σχεδιασμός, μόνο στα πλαίσια της άμεσης

φορολογίας.