ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ: Η θέσπιση δημοσιονομικών κανόνων και η σύσταση δημοσιονομικών θεσμών

528

νολο αρχών και κατευθύνσεων για τον χειρισμό των αποκλίσεων από τους τιθέμε-

νους στόχους ή τους περιορισμούς.

Παραδείγματα στόχων συνιστούν η θέσπιση ενός συγκεκριμένου αποτελέσματος

του προϋπολογισμού ή μία συγκεκριμένη πορεία του χρέους της κυβέρνησης σε μία

συγκεκριμένη περίοδο. Παραδείγματα περιορισμών συνιστούν τα όρια ελλείμματος

ή χρέους, καθώς και τα όρια δαπανών

835

Μεταξύ των πλεονεκτημάτων υιοθέτησης κανόνων δαπανών περιλαμβάνονται

εκτός από τη δημιουργία δημοσιονομικής βιωσιμότητας

836

, που αποτελεί και τον κύ-

Βέλγιο, η Δανία, η Ολλανδία και το Λουξεμβούργο, υιοθέτησαν στις εθνικές τους νομοθεσί-

ες κανόνες δαπανών, προκειμένου να επιτύχουν τα κριτήρια του Μάαστριχτ όσον αφορά

τα όρια του ελλείμματος και το χρέους (3% και 60% του ΑΕΠ αντίστοιχα). Επίσης, ενδιαφέ-

ρον παρουσιάζει το γεγονός ότι σε ορισμένες χώρες, όπως το Βέλγιο, η Ολλανδία, το Λου-

ξεμβούργο, η Σουηδία και η Φιλανδία, τα κόμματα έθεσαν στόχους δαπανών στη συναφθεί-

σα μεταξύ τους συμφωνία συνασπισμού. Πάντως, περισσότεροι από το ένα τρίτο των κα-

νόνων θεσπίσθηκαν μετά το 2009 σε συνέχεια της οικονομικής κρίσης. Από τους προαναφε-

ρόμενους τριάντα ένα κανόνες, οι δέκα (10) έχουν ήδη εγκαταλειφθεί για διάφορους οικο-

νομικούς ή πολιτικούς λόγους και κυρίως είτε γιατί η χώρα δεν συμμορφώθηκε ποτέ με τον

κανόνα αυτό είτε επειδή η δημοσιονομική προσαρμογή ήταν επιτυχής και οι κυβερνήσεις

δεν ήθελαν να αυτο-περιορισθούν από τον κανόνα σε καλές οικονομικές περιόδους. Έτσι

για παράδειγμα, στην Αργεντινή, στην Ισλανδία και στο Κόσοβο, ο υιοθετηθείς κανόνας δεν

τηρήθηκε ποτέ και τελικώς εγκαταλείφθηκε όταν οι χώρες αυτές ήρθαν αντιμέτωπες με την

οικονομική κρίση την περίοδο 2008-2009. Άλλες χώρες, όπως η Βουλγαρία και η Ιαπωνία,

αντιμετώπισαν δυσκολίες εφαρμογής του κανόνα και τελικώς αποφάσισαν την αντικατά-

στασή του από έναν νέο κανόνα δαπανών. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης του

ΔΝΤ, οι κανόνες δαπανών μπορούν να προκαλέσουν καλύτερη συμπεριφορά στο σκέλος

των δαπανών υπό την προϋπόθεση της ύπαρξης υγιούς συστήματος διαχείρισης δημοσίων

οικονομικών. Ειδικότερα, σύμφωνα με την μελέτη, το ποσοστό συμμόρφωσης με τους κα-

νόνες δαπανών είναι μεγαλύτερο σε σχέση με τους κανόνες για ισοσκελισμένους προϋπολο-

γισμούς, ειδικά σε περίπτωση που ο κανόνας δαπανών υπάγεται απευθείας στον έλεγχο της

κυβέρνησης και θεσπίζεται με νόμο ή σε συμφωνία συνασπισμού. Επίσης, από την μελέτη

προκύπτει ότι η ύπαρξη κανόνων δαπανών σχετίζεται με μεγαλύτερη δημοσιονομική απο-

δοτικότητα που μεταφράζεται στην πράξη με την επίτευξη μεγαλύτερου πρωτογενούς πλε-

ονάσματος, μετά τη λήψη υπόψη συμβατικών καθοριστικών παραγόντων, και αντικυκλι-

κών πολιτικών. Τέλος, προκύπτει ότι οι κανόνες δαπανών σχετίζονται με μικρότερο επίπε-

δο δημόσιων επενδύσεων στις οικονομίες με αναδυόμενες αγορές, όπου ασθενέστερα συ-

στήματα διαχείρισης των δημοσίων οικονομικών μπορεί να είναι λιγότερο αποτελεσματι-

κά στο να εμποδίσουν τους φορείς χάραξης πολιτικής από την αναβολή πραγματοποίησης

μη υποχρεωτικών δαπανών ποιότητας, με σκοπό τη συμμόρφωση με τον εν λόγω κανόνα.

Σε κάθε περίπτωση το ΔΝΤ επισημαίνει ότι τα αποτελέσματα της μελέτης θα πρέπει να ερ-

μηνεύονται με προσοχή λόγω του περιορισμένου δείγματος των κανόνων δαπανών (μόλις

τριάντα τρεις κανόνες κατά την περίοδο 1985-2013), αλλά και λόγω του γεγονότος ότι συ-

νήθως οι κανόνες δαπανών εφαρμόζονται σε συνδυασμό με κανόνες ισοσκελισμένου προ-

ϋπολογισμού ή κανόνες χρέους.

835. Ljungman, G. 2008. “Expenditure Ceilings: A Survey.” IMF Working Paper 08/282, International

Monetary Fund, Washington.

https://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2008/wp08282.pdf.

836. Cordes, T., T. Kinda, P. Muthoora, and A. Weber. 2015. “Expenditure Rules: Effective Tools for

Sound Fiscal Policy.” IMF Working Paper 15/29, International Monetary Fund, Washington.