ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ: Η θέσπιση δημοσιονομικών κανόνων και η σύσταση δημοσιονομικών θεσμών

530

ανεργίας, την ασφαλιστική - συνταξιοδοτική πολιτική (και κυρίως την ηλικία συντα-

ξιοδότησης). Καταρχήν δεν είναι δυνατή η λήψη απόφασης για τον καθορισμό του

μεσοπρόθεσμου στόχου χωρίς να ληφθούν υπόψη οι διάφοροι μακροπρόθεσμοι

στόχοι (στόχοι υψηλού επιπέδου).

Οι μακροπρόθεσμοι στόχοι μπορούν να αποτελέσουν το έρεισμα για διάφορους

τύπους δημοσιονομικών κανόνων, καθώς και διαφορετικών αρνητικών τιμών για

τους επιλεχθέντες στόχους και περιορισμούς. Για παράδειγμα ένας στόχος ελλείμμα-

τος ή χρέους «με μνήμη» συνάδει περισσότερο με το μακροπρόθεσμο στόχο αναδι-

ανομής μεταξύ των γενεών (διαγενεακή ισότητα)

842

Ωστόσο, όπως παρατηρεί η θεωρία, συνήθως κατά τον καθορισμό του μεσοπρό-

θεσμου στόχου δεν λαμβάνονται υπόψη οι μακροπρόθεσμοι στόχοι, γεγονός που

μπορεί να θέσει υπό αμφισβήτηση τη νομιμοποίηση του μεσοπρόθεσμου στόχου

843

Κατά την επιλογή των ενδιάμεσων στόχων σημαντικό ρόλο πρέπει, επίσης, να παί-

ζουν οι ρεαλιστικές εκτιμήσεις. Καταρχήν, αυτό συνδέεται με τη δυνατότητα επαλή-

θευσης του δημοσιονομικού αποτελέσματος. Επίσης, θα πρέπει να προτιμάται η υι-

οθέτηση στόχων αντί περιορισμών της δημοσιονομικής πολιτικής. Σύμφωνα με τη

θεωρία, η εμπειρία έχει δείξει ότι η θέσπιση περιορισμών με τη μορφή ελλείμματος

ή χρέους αποτελούν σχετικώς αδύναμα κίνητρα για δημοσιονομικό περιορισμό, κα-

θώς συνήθως οι κυβερνήσεις επιλέγουν να είναι κοντά στα όρια αυτά σε κανονικές

περιόδους, πράγμα που συνεπάγεται μικρή δυνατότητα παρέκκλισης σε περίπτωση

κρίσης (βλ. Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης). Όντως, τα τελευταία χρόνια δι-

απιστώθηκε ότι πολλές χώρες ήταν κοντά στα όρια και τελικώς τα παραβίασαν ση-

μαντικά κατά την περίοδο της κρίσης.

Κατά τον σχεδιασμό των δημοσιονομικών κανόνων, θα πρέπει, επίσης, να αποφα-

σίζεται εάν αυτοί θα πρέπει να εφαρμόζονται με απόλυτη αυστηρότητα χωρίς πα-

ρεκκλίσεις ή με ευελιξία.

Για παράδειγμα η Γερμανία έχει υιοθετήσει στο Σύνταγμα ένα δημοσιονομικό κανό-

να περί ισοσκελισμένου προϋπολογισμού, σύμφωνα με τον οποίο το ύψος του κυ-

κλικά προσαρμοσμένου καθαρού δανεισμού πρέπει να είναι μηδέν. Ο κανόνας αυ-

τός είναι δεσμευτικός για την κυβέρνηση, υπό την έννοια ότι παρακολουθείται με

ένα δείκτη που καταγράφει διαχρονικά. Ελλείμματα που υπερβαίνουν το όριο του

0,35% του ΑΕΠ συσσωρεύονται σε έναν λογαριασμό και όταν τα συσσωρευμένα ελ-

λείμματα υπερβαίνουν το όριο του 1,35% του ΑΕΠ, η κυβέρνηση έχει την υποχρέω-

ση να τα μειώσει. Μολονότι αυτό χρειάζεται να γίνει σε περιόδους κυκλικής ανάκαμ-

ψης, ο κανόνας δεν αφήνει παρά ελάχιστες περιπτώσεις διακριτικής προσαρμογής

σε απρόοπτες καταστάσεις.

842. Cachin Paul, Haque Nadeen, Olekalns Nilss, “Spend Now, Pay Later? Tax smoothing and Fiscal

Sustainability in South Asia”, IMF Working Paper, May 199.

843. Έτσι για παράδειγμα το Σουηδικό Συμβούλιο Δημοσιονομικής Πολιτικής άσκησε κριτική

στην κυβέρνηση θεωρώντας ότι δεν μπόρεσε να αιτιολογήσει πως κατέληξε στον καθορι-

σμό του μεσοπρόθεσμου στόχου, σύμφωνα με τον οποίο το επίπεδο καθαρού δανεισμού

της κυβέρνησης πρέπει να φτάνει το 1% του ΑΕΠ του οικονομικού κύκλου.