ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ: Η θέσπιση δημοσιονομικών κανόνων και η σύσταση δημοσιονομικών θεσμών

532

ευελιξία τους σε κλονισμούς (π.χ. μέσω κυκλικά διορθωμένων δημοσιονομικών στό-

χων ή ρήτρες διαφυγής, και (v) τις διαδικασίες υποστήριξής τους (όπως η παρακο-

λούθηση της συμμόρφωσης με τους κανόνες, η ανεξάρτητη διαμόρφωση των δη-

μοσιονομικών παραδοχών στον προϋπολογισμό, και οι τυπικές διαδικασίες επιβο-

λής τους). Η τελευταία βάση δεδομένων, η οποία δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα δη-

μοσιονομικών κανόνων του ΔΝΤ, περιλαμβάνει πληροφορίες σχετικά με τους εθνι-

κούς και υπερεθνικούς δημοσιονομικούς κανόνες σε ενενήντα έξι χώρες για την πε-

ρίοδο 1985-2015.

Σύμφωνα με Ανώτερο Οικονομικό Σύμβουλο του τμήματος Δημοσιονομικών Υπο-

θέσεων του ΔΝΤ

848

, μια πρώτη ματιά στην επικαιροποιμένη έκδοση της βάσης δε-

δομένων δημοσιονομικών κανόνων καταδεικνύει τρεις σημαντικές τάσεις. Πρώτον,

ο αριθμός των χωρών που υιοθετούν δημοσιονομικούς κανόνες συνεχίζει να αυξά-

νεται, γεγονός που αποδεικνύει ότι τα κράτη θεωρούν τους δημοσιονομικούς κα-

νόνους ως ένα εργαλείο ενίσχυσης της αξιοπιστίας των δημοσίων οικονομικών. Στα

τέλη Δεκεμβρίου 2015, ενενήντα δύο χώρες είχαν θεσπίσει δημοσιονομικούς κανό-

νες σε σύγκριση με το 1985, όπου είχαν θεσπισθεί τέτοιοι κανόνες μόλις σε έξι χώ-

ρες. Δεύτερον, οι περισσότερες από τις χώρες που υιοθέτησαν τελευταία τους δη-

μοσιονομικούς κανόνες είναι αναδυόμενες αγορές και αναπτυσσόμενες χώρες, όπου

η απαίτηση για αξιοπιστία της δημοσιονομικής πολιτικής είναι υψηλή. Ειδικότερα,

υπάρχει επί του παρόντος διπλάσιος αριθμός αναδυόμενων αγορών και αναπτυσ-

σόμενων οικονομιών που έχουν υιοθετήσει δημοσιονομικούς κανόνες, σε σχέση με

τις προηγμένες οικονομίες. Τρίτον, η ποιότητα των δημοσιονομικών κανόνων έχει,

επίσης, βελτιωθεί, τουλάχιστον σε δύο τομείς και ειδικότερα στην ευελιξία και στην

επιβολής τους. Ειδικότερα, οι κανόνες συνεχίζουν να γίνονται ακόμη πιο ευέλικτοι,

υπό την έννοια της δυνατότητας μη εφαρμογής τους υπό ορισμένες προϋποθέσεις,

καθώς όλο και περισσότερες χώρες προβλέπουν σε αυτούς συγκεκριμένες ρήτρες

διαφυγής. Παράλληλα, οι δημοσιονομικοί κανόνες έχουν γίνει πιο αυστηροί, καθώς

προβλέπουν κυρώσεις σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με αυτούς, καθώς και την

ενεργοποίηση αυτόματων μηχανισμών διόρθωσης των διαπιστούμενων αποκλίσε-

ων από τους στόχους.

II. Η θέσπιση δημοσιονομικών κανόνων για την επίτευξη

δημοσιονομικής πειθαρχίας στο πλαίσιο της ΕΕ

Η επίτευξη δημοσιονομικής πειθαρχίας

849

στα κράτη μέλη της ΕΕ αποτέλεσε βασι-

κό άξονα της ενωσιακής πολιτικής. Η προσπάθεια για την επίτευξη δημοσιονομι-

848. Lledo Victor, “Fiscal Rules and Fiscal Councils: NewData Just Out!”, Public Financial Management

Blog, IMF, March 27, 2017.

849. Για το ζήτημα αυτό, βλ. Μαυρίδης Στυλιανός, Τα κριτήρια δημοσιονομικής πειθαρχίας στην

οικοδόμηση της Ευρωζώνης, Η περίπτωση της Ελλάδος, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα – Θεσσαλο-

νίκη, Μαυρίδης Στυλιανός, Εθνική κυριαρχία, ΟΝΕ και δημοσιονομική πειθαρχία στην εποχή

των μνημονίων, σε: Δημόσια Οικονομικά και Δίκαιο, τιμητικός τόμος για τον καθηγητή Νι-

κόλαο Μπάρμπα, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη, σελ.239-250.