36 / 42
242
ΣΟΦΙΑ ΑΔΑΜ - ΜΑΓΝΗΣΑΛΗ
κτοι διενεργούνταν από τα δικαστήρια ή από άλλα όργανα όταν υπήρχε καταγγελία.
Οι έλεγχοι αυτοί ήταν οι εξής:
2.1. Δοκιμασία
Πρόκειται για έναν «προκαταρκτικό» έλεγχο ο οποίος γινόταν αμέσως μετά την κλή-
ρωση ή τη χειροτονία τους σε κάποιο αξίωμα, αλλά πριν την ανάληψη καθηκόντων
9
.
Ήταν μια διαδικασία ελέγχου των νομίμων προσόντων και του ήθους των αξιωμα-
τούχων, η επιτυχής έκβαση της οποίας θα επέτρεπε την ανάληψη του αξιώματος στο
οποίο είχαν επιλεγεί.
Η δοκιμασία είχε τη μορφή μιας δίκης κατά την οποία έθεταν στους υποψήφιους ερω-
τήματα που είχαν σκοπό να επιβεβαιώσουν τη γνήσια αθηναϊκή τους καταγωγή και
τους δεσμούς τους με την πόλη
10
, όπως: «ποιος είναι ο πατέρας σου και από ποιο δή-
μο. Ποιος είναι ο πατέρας του πατέρα σου, πού είναι τα ιερά της οικογενείας σου
κ.λπ.». Ρωτούσαν ακόμη ερωτήσεις για τη συμπεριφορά απέναντι στους γονείς, την
εκπλήρωση των φορολογικών υποχρεώσεων, τη συμμετοχή σε εκστρατείες και άλ-
λα. Η κακή συμπεριφορά προς τους γονείς, όπως και η μη εκπλήρωση οικονομικών
ή στρατιωτικών υποχρεώσεων αποτελούσαν αδίκημα που αφαιρούσε το δικαίωμα
ανάληψης αξιώματος στην πόλη προς την οποία ο υποψήφιος δεν είχε δείξει αρμό-
ζουσα συμπεριφορά. Αν υπήρχε καταγγελία κατά τη δοκιμασία κάποιου ότι π.χ. δεν
φρόντιζε τους γονείς του ή δεν τους προσέφερε τις απαραίτητες μεταθανάτιες τιμές,
αυτό σήμαινε την αποδοκιμασία του και δεν του επιτρεπόταν να αναλάβει καθήκοντα,
πέραν της όποιας τιμωρίας του αν, στη δίκη που θα ακολουθούσε, αποδεικνυόταν
αληθής η καταγγελία. Όπως εξηγεί ο Ξενοφών
11
, ένας τέτοιος πολίτης που δεν φρόντι-
σε τα του οίκου του, θεωρείτο ανάξιος να φροντίσει σωστά και δίκαια τα δημόσια θέ-
ματα της πόλης και να τελεί με ευσέβεια τις δημόσιες θυσίες.
2.2. Έλεγχος των εν ενεργεία αξιωματούχων
Πέραν του προκαταρκτικού ελέγχου της δοκιμασίας, υπήρχαν διάφοροι συνεχείς
έλεγχοι κατά τη διάρκεια της θητείας των αξιωματούχων. Σε μηνιαία βάση (σε κά-
θε πρυτανεία, ήτοι κάθε 35-36 ημέρες) υπήρχαν προγραμματισμένοι έλεγχοι αφε-
νός από τη Βουλή (επιτροπή των δέκα Λογιστών της Βουλής)
12
αφετέρου από την
Εκκλησία του δήμου που στην αρχή κάθε πρυτανείας έδινε ψήφο εμπιστοσύνης σε
όλους τους αξιωματούχους (επιχειροτονία) επιβεβαιώνοντας τη χρηστή άσκηση των
καθηκόντων τους και επιτρέποντάς τους, επομένως, να συνεχίσουν το έργο τους
13
. Σε
9.
Σ. Αδάμ - Μαγνήσαλη,
Έλεγχος και Λογοδοσία, ό.π., σελ. 71-77.
10.
Αριστοτέλης
, Αθηναίων Πολιτεία, 55, 3-4.
11.
Ξενοφών
, Απομνημονεύματα, ΙΙ, 13.
12.
Αριστοτέλης
, Αθηναίων Πολιτεία, 48, 3.
13.
Αριστοτέλης
, Αθηναίων Πολιτεία, 43, 4.