39 / 42
245
Ο Δημόσιος έλεγχος των Αξιωματούχων στην αρχαία Αθήνα
Συμπερασματικά
Η μελέτη των μηχανισμών ελέγχου των αξιωματούχων που θεσμοθέτησε η αρχαία
Αθήνα φοβούμενη μήπως οι δημόσιοι άνδρες της αποδεικνύονταν καταχραστές του
δημοσίου χρήματος και προδότες της πόλης, αναδεικνύει την ύπαρξη ενός καλά ορ-
γανωμένου και με αυστηρούς κανόνες συστήματος ελέγχου, τόσο της οικονομικής
διαχείρισης όσο και της εν γένει διοίκησης των αξιωματούχων. Το σύστημα αυτό φαί-
νεται να υπήρξε αποτρεπτικό σε μεγάλο βαθμό φαινομένων διαφθοράς και κατάχρη-
σης εξουσίας.
Για μια δημοκρατική πόλη σαν την Αθήνα η λογοδοσία ήταν θεμελιώδης υποχρέω-
ση των αρχόντων και κανένας δεν επιτρεπόταν να εξαιρεθεί από τη διαδικασία του
ελέγχου. Η πόλη θεωρούσε αδιανόητο να παρανομούν ανεξέλεγκτα πολίτες στους ο-
ποίους εμπιστεύθηκε αξιώματα και δημόσιο χρήμα.
Όσο αφορά τις διάφορες ελεγκτικές Αρχές είχαν όλα τα εχέγγυα ανεξαρτησίας καθώς
ήταν κληρωτές και πολυμελείς, ο δε έλεγχος ήταν πολλαπλός, καθώς οι διάφορες αυ-
τές Αρχές ήταν ανεξάρτητες μεταξύ τους, και παράλληλα έλεγχος μπορούσε να ασκη-
θεί και με πρωτοβουλία οποιουδήποτε πολίτη. Και τέλος ήταν δημόσιος έλεγχος, δι-
εξαγόταν δηλαδή ενώπιον των πολιτών. Δύσκολα, επομένως, θα μπορούσε να δια-
φύγει αυτός που παρανόμησε. Αν μεν κατείχε ανώτατο αξίωμα, η συμπεριφορά και
οι πράξεις του ήταν αντικείμενο καθημερινού ελέγχου από το λαό. Αν πάλι ήταν ένας
κατώτερος αξιωματούχος, και μια παρανομία του δεν γινόταν αμέσως αντιληπτή από
άλλους πολίτες για να την καταγγείλουν, στο τέλος της θητείας του τον περίμενε ο
έλεγχος των ειδικών ελεγκτικών αρχών. Όποιος κι αν ήταν αυτός που διέπραττε αδί-
κημα και παρανομία, διωκόταν. Να κάτι που είναι μακριά από τη σημερινή ελληνική,
τουλάχιστον, δημόσια διοίκηση!
Από τα κλασικά χρόνια της αρχαίας Αθήνας μέχρι σήμερα μεσολάβησαν πάρα πολ-
λοί αιώνες και γεγονότα τέτοια, που καθιστούν αδύνατες τις συγκρίσεις με τις σημερι-
νές κοινωνίες. Οι απαιτήσεις της λειτουργίας των σύγχρονων δημοκρατιών έχουν θέ-
σει πάντως σε εφαρμογή μηχανισμούς λογοδοσίας για τον έλεγχο του κρατικού μηχα-
νισμού και της δημόσιας διοίκησης. Ο έλληνας νομοθέτης πέραν της άσκησης οικονο-
μικού ελέγχου που έχει αναθέσει στον Υπουργό των Οικονομικών και στο Ελεγκτικό
Συνέδριο, για την καταπολέμηση της διαφθοράς, της γραφειοκρατίας, της κακοδι-
οίκησης, της αδιαφάνειας, έχει υιοθετήσει θεσμούς όπως αυτός του Επιθεωρητή
Δημόσιας Διοίκησης, του Σώματος Επιθεωρητών-Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης, του
Συνηγόρου του πολίτη και άλλους ακόμη.
Ειδικότερες μελέτες που έχουν διεξαχθεί έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι με-
ρικοί από τους λόγους που τα φαινόμενα διαφθοράς εξακολουθούν να είναι ακό-
μη έντονα, είναι για παράδειγμα ο φόβος των πολιτών για καταγγελία της διαφθο-
ράς, η ελλιπής εκπαίδευση των δημοσίων υπαλλήλων, η πολυνομία και η κακή νομο-