32 / 42
238
Ο Δημόσιος έλεγχος των Αξιωματούχων
στην αρχαία Αθήνα: ένα παράδειγμα
προς μίμηση για τις σύγχρονες δημοκρατίες
*
Σοφία Αδάμ - Μαγνήσαλη
Ομότιμη Καθηγήτρια Ιστορίας του Δικαίου, Πάντειον Πανεπιστήμιο
Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Αθήνα
Διευθύντρια Κέντρου Μελέτης Αρχαίου Ελληνικού και Ελληνιστικού Δικαίου
Παντείου Πανεπιστημίου
Τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται όλο και συχνότερα στο προσκήνιο επιστημονικών
συναντήσεων το θέμα της διαφθοράς δημοσίων λειτουργών. Το πρόβλημα δείχνει να
έχει πάρει επικίνδυνες διαστάσεις που απειλούν πολλούς τομείς, κοινωνικούς, πολιτι-
κούς, οικονομικούς. Στα σκάνδαλα διαφθοράς που είναι συνυφασμένα με την άσκη-
ση της δημόσιας εξουσίας περιέχονται φαινόμενα δωροδοκίας, χρηματισμού, κατά-
χρησης δημοσίου χρήματος, αναξιοκρατίας, παράβασης καθήκοντος και ανήθικης,
γενικότερα, συμπεριφοράς πολιτικών προσώπων και υψηλόβαθμων στελεχών της δι-
οίκησης.
Η καταπολέμηση όλων αυτών των μορφών διαφθοράς στο δημόσιο βίο αποτελεί επί
σειρά ετών αντικείμενο εργασιών διαφόρων σχετικών διεθνών οργανισμών, αλλά και
κυβερνήσεων πολλών κρατών που θεσπίζουν ένα σύνθετο νομικό πλαίσιο με σχε-
τικά μέτρα (μεταξύ αυτών και διαφάνεια, πολιτική λογοδοσία και άλλα). Δυστυχώς
όμως τα αποτελέσματα της καταπολέμησης δεν είναι ιδιαίτερα θετικά. Παρά το γεγο-
νός ότι είναι πλέον σαφές ότι για την αποτελεσματική καταπολέμηση της διαφθοράς
δεν χρειάζονται μόνο κατασταλτικά μέτρα, αλλά σωστές πολιτικές πρόληψης, ο δημό-
σιος έλεγχος εξακολουθεί να είναι ελλιπής, όπως άλλωστε και η σοβαρή λογοδοσία
εκ μέρους των δημοσίων προσώπων.
Το πρόβλημα που δεν είναι περιορισμένο σε κάποιες απομακρυσμένες κοινωνί-
ες, αλλά έχει γίνει παγκόσμιο, δυστυχώς παραμένει πάντα επίκαιρο. Είναι ένα φαινό-
μενο συνυφασμένο με την έννοια της εξουσίας και είναι τόσο παλιό όσο και εκείνη.
Επομένως, συναντάται σε πολλές αρχαίες κοινωνίες και μια τέτοια θα μελετήσουμε.
Θα σας μεταφέρω στην αρχαία Αθήνα, την κοιτίδα του πολιτισμού και της δημοκρα-
* Η παρούσα μελέτη που με πολλή χαρά αφιερώνεται στον Καθηγητή
Ιάκωβο Φαρσεδάκη
ανήκει μεν στον
κλάδο της Ιστορίας του αρχαίου ελληνικού δικαίου, αλλά εμπίπτει στα ερευνητικά ενδιαφέροντα του τιμω-
μένου Καθηγητή τόσο αυτά της Εγκληματολογίας όσο και της Ιστορίας Δικαίου, καθώς η διατριβή του στη
Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Στρασβούργου είχε θέμα τη θανατική ποινή στην αρχαία Αθήνα. Η
εν λόγω μελέτη αποτελεί μέχρι σήμερα βασικό έργο αναφοράς για τη θανατική ποινή στην αρχαιότητα στη
διεθνή βιβλιογραφία.