ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΕΩΣ ΣΤΗΝ ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΚΗ

Ε. Συμεωνίδου-Καστανίδου 177

λη που μπορεί να περιμένει ο κατηγορούμενος εκ των προτέρων γνωστά. Η

διαδικασία μετά την ομολογία είναι γρήγορη, χωρίς όμως να εγκαταλείπεται

η υποχρέωση του δικαστηρίου να αναζητήσει την ουσιαστική αλήθεια και χω-

ρίς να αναιρείται το δικαίωμα του κατηγορουμένου στα ένδικα μέσα. Η ποι-

νή αποφασίζεται και επιβάλλεται

μέσα

στην αίθουσα του δικαστηρίου, δημό-

σια, μετά από δίκη, και όχι σε κάποιο γραφείο πριν καν γίνει η ακροαματική

διαδικασία. Τέλος, ο δικαστής παραμένει ο αμερόληπτος τρίτος, που αναζητεί

την αλήθεια και επιβάλλει ως εκπρόσωπος του κράτους την ποινή. Δεν υπο-

βιβάζεται σε άτομο που «κλείνει» συμφωνίες με εκείνους που κατηγορούνται

για την τέλεση εγκληματικών πράξεων. Έτσι το κύρος του, αλλά και ευρύτερα

η αξιοπιστία του ποινικού μας συστήματος, παραμένουν ανέπαφα.

ε) Εισαγωγή διαδικασιών αποκαταστατικής δικαιοσύνης

Σε αντίθεση προς την ποινική διαπραγμάτευση, η εισαγωγή διαδικασιών απο-

καταστατικής ποινικής δικαιοσύνης, όπως το περιεχόμενό της προσδιορίζεται

στο άρθρο 2 παρ. 1 της Οδηγίας 2012/29/ΕΕ

, μπορεί επίσης να προσφέρει

σημαντική ελάφρυνση στο σύστημα απονομής της δικαιοσύνης. Η διαφορά της

αποκαταστατικής δικαιοσύνης (ή διαφορετικά ποινικής συμφιλίωσης) από την

ποινική διαπραγμάτευση είναι μεγάλη

. Αυτή προϋποθέτει τη σύμφωνη γνώ-

μη τόσο του θύματος όσο και του κατηγορουμένου να συμμετάσχουν ενεργά

στην επίλυση των ζητημάτων που απορρέουν από την αξιόποινη πράξη, με τη

βοήθεια αμερόληπτου τρίτου (που δεν έχει σχέση με τον εισαγγελέα ή τους δι-

καστές). Η αποκαταστατική δικαιοσύνη στηρίζεται στη «συμφιλίωση» δράστη

και θύματος και όχι στη διαπραγμάτευση της ποινής ή του περιεχομένου της

εγκληματικής πράξης με τις δικαστικές αρχές.

Η θεσμοθέτηση τέτοιων διαδικασιών για

το

σύνολο

των εγκληματικών πρά-

ξεων μπορεί να έχει ευεργετικές συνέπειες για το ποινικό μας σύστημα

. Αν

σε ένα πλημμέλημα λ.χ. έχει επιτευχθεί συμφιλίωση, θα πρέπει να μπορεί να

αναγνωρίζεται η σχετική συμφωνία ως λόγος αποχής από την ποινική δίωξη ή

υποχρεωτικής δικαστικής άφεσης της ποινής, ανάλογα με το στάδιο στο οποίο

επιτυγχάνεται η συμφωνία, ενώ όταν η κατηγορία αφορά κακουργήματα, η

συμφιλίωση θα πρέπει να μπορεί να λαμβάνεται υπόψη ως ένας σημαντικός

40. ΕΕ L 315/14.11.2012, σελ. 57.

41. Βλ. για τις διαφορές μεταξύ plea bargaining και συμφιλίωσης δράστη – θύματος,

Ν. Δα-

γκλή

, ό.π., σελ. 22 επ.

42. Για τη σημασία της συμμετοχής του παθόντος στη διαδικασία της συμφιλίωσης βλ. επί-

σης

Γ. Καλφέλη

, ό.π., ΠοινΧρ 2011, 246.