24 / 32
Ε. Συμεωνίδου-Καστανίδου 173
ματος, αλλά και τα προβλήματα που δημιουργούν οι «διπλές» ποινικές κυ-
ρώσεις— είναι
να περιορίσει το πλήθος των εγκλημάτων,
αξιοποιώντας τον
πρώτο βασικό κανόνα κάθε ποινικού δικαίου, ότι ποινικές κυρώσεις αρμόζουν
μόνο σε πράξεις που προκαλούν
σημαντική ζημία
σε σημαντικά ατομικά ή συλ-
λογικά αγαθά, που θίγουν με άλλα λόγια τα
θεμέλια της κοινωνικής συμβίω-
σης.
Πράξεις που απλώς παραβιάζουν
κανόνες κοινωνικής οργάνωσης και τά-
ξης,
όπως η τήρηση των κανόνων οδικής κυκλοφορίας, η ομαλή λειτουργία
της αγοράς, η οικοδομική τάξη, η λειτουργία των βιομηχανικών εγκαταστά-
σεων ή η ομαλή διεξαγωγή της εκλογικής διαδικασίας δεν εμπεριέχουν ποινι-
κό άδικο, όσο δε δημιουργούν ούτε καν
δυνατότητα
κινδύνου για συγκεκριμέ-
να αγαθά ενός ή περισσότερων ατόμων. Οι συγκεκριμένες πράξεις μπορούν
επαρκώς να αντιμετωπίζονται —συχνά μάλιστα με πολύ πιο αποτελεσματικό
τρόπο— με διοικητικής φύσης μέτρα, αντί να επιλέγεται, όπως συμβαίνει σή-
μερα, η απειλή τόσο ποινικών όσο και διοικητικών κυρώσεων. Με βάση την
αρχή της αναλογικότητας, η ποινική κύρωση, ως η επαχθέστερη για το άτο-
μο μεταχείριση, θα πρέπει να απειλείται εντελώς
επικουρικά,
όταν άλλα μέσα
δεν κρίνονται επαρκή.
β) Ευρεία «από- κακουργηματοποίηση»
Τα πολλά τελευταία χρόνια, όσο οι διωκτικές αρχές αδυνατούν να αντιμετω-
πίσουν τη διογκούμενη εγκληματικότητα, ο Έλληνας νομοθέτης επιχειρεί να
δείξει το ενδιαφέρον του για την αντιμετώπιση του εγκλήματος, αυξάνοντας
τις ποινικές κυρώσεις και μετατρέποντας την πλειονότητα των πράξεων που
απασχολούν τα ποινικά δικαστήρια σε κακουργήματα. Στην κατεύθυνση αυτή
ωθείται και από το γεγονός ότι στην προσπάθειά του να αποσυμφορήσει τα
σωφρονιστικά καταστήματα, έχει διευρύνει τους θεσμούς της υπό όρους ανα-
στολής εκτέλεσης της ποινής και της μετατροπής, με αποτέλεσμα οι ποινές
φυλάκισης να μην οδηγούν κατά κανόνα σε εγκλεισμό. Επιπλέον, προσωρινή
κράτηση μπορεί να επιβληθεί μόνο σε κακουργήματα. Έτσι, μόνο αν η πράξη
αντιμετωπιστεί με ποινή κάθειρξης είναι εφικτή η κράτηση του κατηγορουμέ-
νου ή καταδικασθέντος για κάποιο χρονικό διάστημα.
Η πολιτική αυτή, πέραν του γεγονότος ότι είναι αντίθετη προς τη βασική αρχή
της αναλογικότητας, διευρύνει την κρίση τόσο στο επίπεδο απονομής της δι-
καιοσύνης, όσο και σε εκείνο της έκτισης των ποινών. Όχι μόνο γιατί τα κα-
κουργήματα εκδικάζονται με την «πολυτελέστερη» διαδικασία που προβλέπει
γι’ αυτά η Ποινική μας Δικονομία, αλλά και γιατί η επιβολή προσωρινής κρά-
τησης και ποινών κάθειρξης οδηγεί σε αύξηση του πραγματικού αριθμού των
κρατουμένων και του χρόνου παραμονής τους στη φυλακή, με αποτέλεσμα
τον κορεσμό του σωφρονιστικού μας συστήματος και την υιοθέτηση κάθε τόσο
εξαιρετικών μέτρων αποσυμφόρησης των φυλακών, κατά προφανή παραβία-
ση της αρχής της ίσης μεταχείρισης.