ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΕΩΣ ΣΤΗΝ ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΚΗ

170 H ποινική διαπραγμάτευση (plea bargaining)

μέχρι εκείνου του σημείου τεκμαίρονται αθώοι. Στη διαπραγματευτική δίκη,

ωστόσο, η ποινή επιβάλλεται τελικά σε ανθρώπους των οποίων η

ενοχή δεν

έχει αποδειχθεί

από την αρμόδια αρχή. Η εισαγωγή του plea bargaining στην

ποινική δίκη δημιουργεί, επομένως, «ενδοσυστημική ασυνέπεια».

(iii)

Το γεγονός ότι, με βάση τις προτάσεις που έχουν κατατεθεί, θα πρέπει ο

κατηγορούμενος να έχει ομολογήσει τη διάπραξη του εγκλήματος για το οποίο

κατηγορείται, δεν αποδεικνύει ασφαλώς την ενοχή του, αφού είναι πιθανό συ-

χνά —όταν δε διαθέτει λ.χ. πειστικό άλλοθι— να αποδέχεται την ενοχή προκει-

μένου να εξασφαλίσει μικρότερη ποινή, μολονότι είναι στην πραγματικότητα

αθώος. Με τον τρόπο αυτό παρεισάγεται στην ποινική δίκη μια

ανατροπή του

βάρους απόδειξης

, αφού το δικαστήριο παραιτείται από την προσπάθεια από-

δειξης της ενοχής, ενώ από την άλλη πλευρά ρίχνει το βάρος της αναζήτησης

αποδείξεων αθωότητας στον κατηγορούμενο, ο οποίος, αν δεν μπορεί να τις

εξασφαλίσει, πιέζεται ουσιαστικά να ομολογήσει την ενοχή του

(iv)

Η κοινωνική ειρήνη, η διασφάλιση της οποίας προβάλλεται ως βασικός

στόχος της ποινικής δικαιοσύνης, που δικαιολογεί την κάμψη της αρχής της

αναζήτησης της ουσιαστικής αλήθειας και την υιοθέτηση της ποινικής δια-

πραγμάτευσης

, είναι αμφίβολο αν επιτυγχάνεται μέσω της διαδικασίας αυ-

τής. Γιατί η κοινωνική ειρήνη δεν αποκαθίσταται μόνο με την ταχεία απονο-

μή της δικαιοσύνης, αλλά και με την επιβολή της αρμόζουσας στο συγκεκρι-

μένο δράστη ποινής. Όταν, μετά την ολοκλήρωση μιας διαδικασίας, διαχέε-

ται η εντύπωση ότι ο δράστης δεν τιμωρήθηκε όπως του άξιζε με βάση τη βα-

ρύτητα της πράξης για την οποία κατηγορήθηκε και την ενοχή του γι’ αυτή, η

κοινωνική ειρήνη ουδόλως εξασφαλίζεται. Αντίθετα, η ατιμωρησία ενόχων ή

η επιβολή δυσανάλογα μικρών ποινών δημιουργεί αμφισβητήσεις σχετικά με

την αποτελεσματικότητα του ποινικού συστήματος, ενώ δεν είναι απίθανο να

οδηγήσει σε φαινόμενα αυτοδικίας, κυρίως μάλιστα καθώς το αποτέλεσμα της

διαπραγμάτευσης δεν εξαρτάται από τη σύμφωνη γνώμη του θύματος ή των

συγγενών του, αλλά από τη συμφωνία δικαστικών αρχών και κατηγορουμέ-

νου, ακόμα κι όταν έχουν το δικαίωμα να ακουστούν τα θύματα πριν συναφθεί

η σχετική συμφωνία

22. Βλ. και

Ν. Ανδρουλάκη

, ό.π., ΠοινΔικ 2016, 548, που υποστηρίζει ότι με τον τρόπο αυτό

παραβιάζεται η κατά το άρθρο 14 παρ. 3 ζ΄ του Διεθνούς Συμφώνου του ΟΗΕ για τα

Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα (N 2462/1997) απαγόρευση εξαναγκασμού σε αυτο-

ενοχοποίηση.

23.

Χ. Μυλωνόπουλου

, ό.π., ΠοινΧρ 2013, 86.

24.

M. Damaška

, Negotiated Justice in International Criminal Courts, Journal of Interna-

tional Criminal Justice 2004, σελ. 1028,

Th. Weigend/J. Turner,

ό.π., German Law

Journal 2014, σελ. 99. Σχετικά με τις συχνά σφοδρές αντιδράσεις των παθόντων σε δι-

καστικούς συμβιβασμούς, βλ.

Γ. Καλφέλη

, Οι ραγδαίες αλλαγές στο ευρωπαϊκό δικονο-