20 / 26
Το δικαίωμα αντιπαράθεσης στη νομολογία του ΕΔΔΑ
107
μάτων του κατηγορουμένου
272
. Ως προς την έκταση της επανεξέτασης της υπόθε-
σης, κρίσιμο είναι εάν αφορά μόνο σε νομικά θέματα ή και σε πραγματικά περι-
στατικά. Αν το δικαστήριο εξετάζει την αξιοπιστία των προσκομισθέντων αποδεί-
ξεων ή άλλα πραγματικά θέματα που δεν είναι δυνατόν να διαπιστωθούν χωρίς
εξέταση των αποδείξεων, ιδίως όταν προβαίνει σε συνολική εκτίμηση της ενοχής
ή αθωότητας του κατηγορουμένου, τότε η διεξαγωγή προφορικής διαδικασίας με
τη συμμετοχή του κατηγορουμένου είναι αναγκαία. Aν όμως τα πραγματικά περι-
στατικά μπορούν να διαπιστωθούν με αναφορά σε έγγραφα, τότε δεν είναι απα-
ραίτητη η προφορική διαδικασία
273
. Σε περίπτωση που το δευτεροβάθμιο δικαστή-
ριο προβαίνει σε νέα ερμηνεία των ήδη δοθεισών στον πρώτο βαθμό καταθέσεων
μέσω μόνο της ανάγνωσής τους, τότε οφείλει να εξετάσει τους μάρτυρες, ακόμα
και χωρίς σχετικό αίτημα του κατηγορουμένου
274
. Αντίθετα, αν εξετάζονται μόνο
νομικά ζητήματα δεν είναι απαραίτητη η προφορική διαδικασία. Έτσι το ΕΔΔΑ πα-
ρέχει στον κατηγορούμενο αξίωση τήρησης της προφορικότητας της διαδικασίας
στις περιπτώσεις που εξετάζονται οι αποδείξεις και ιδίως η κατάθεση ενός μάρτυ-
ρα κατηγορίας, οπότε ο κατηγορούμενος πρέπει να έχει την ευκαιρία να ασκήσει
το δικαίωμα αντιπαράθεσης. Αν όμως εξετάζονται μόνο νομικά ζητήματα, τότε το
ΕΔΔΑ δεν δέχεται ότι ο κατηγορούμενος έχει αξίωση να τηρηθεί η προφορικότητα
στη διαδικασία και ότι μπορεί να ασκήσει το δικαίωμα αντιπαράθεσης.
2. Περιεχόμενο του δικαιώματος
Α. Δικαιούμενοι στην άσκηση
α. Ο κατηγορούμενος
Σύμφωνα με την διατύπωση του άρθρου 6 παρ. 3 δ΄ ο κατηγορούμενος έχει το
δικαίωμα να εξετάσει ή να αναθέσει την εξέταση των μαρτύρων κατηγορίας.
272.
Monnell and Morris κατά Ηνωμένου Βασιλείου
, 02.03.1987, παρ. 56,
Ekbatani κατά Σουηδίας
,
26.05.1988, παρ. 28
, Fejde κατά Σουηδίας
, 29.10.1991, παρ. 27,31.
273. Από την παλαιότερη νομολογία,
Ekbatani κατά Σουηδίας
, ό.π., παρ. 32,
Helmers κατά Σου-
ηδίας
, 29.10.1991, παρ. 37 επ.,
Fejde κατά Σουηδίας
, ό.π., παρ. 33,
Constantinescu κατά Ρου-
μανίας
, 27.06.2000, παρ. 55. Αντίθετα σε νεώτερες αποφάσεις το ΕΔΔΑ δεν έχει διαπιστώ-
σει παραβίαση αρκούμενο στο ότι ο κατηγορούμενος είχε μια φορά την ευκαιρία να εξετά-
σει τον μάρτυρα καθώς και στο ότι το δευτεροβάθμιο δικαστήριο επικύρωσε την καταδί-
κη χωρίς να στηριχθεί σε νέες αποδείξεις
Umnikov κατά Ουκρανίας
, 19.05.2016, παρ. 61-62.
274.
Destrehem κατά Γαλλίας
, 18.05.2004, παρ. 45,
Flueras κατά Ρουμανίας
, 09.04.2013, παρ. 59-
60
, Dan κατά Μολδαβίας
, 05.07.2011, παρ. 33, αλλά και μειοψηφία παρ. 14 στην αντίθετη
Kashlev κατά Εσθονίας,
26.04.2016, όπου όμως ο κατηγορούμενος δήλωσε ότι δεν επιθυμεί
να παραστεί στον δεύτερο βαθμό και δεν ζήτησε την εξέταση των μαρτύρων.