22 / 26
Το δικαίωμα αντιπαράθεσης στη νομολογία του ΕΔΔΑ
109
τότητα του κατηγορουμένου να εξετάσει τον μάρτυρα στο δικαστήριο από την
εξέταση που προηγήθηκε στην προδικασία και κατά τούτο δεν έκρινε κατ’ ουσί-
αν τη συμμετοχή του συνηγόρου στην εξέταση
281
. Η κρίση πάντως ότι η εξέταση
από τον ίδιο τον κατηγορούμενο, όπως έγινε, δηλαδή η παρουσίαση της δικής
του εκδοχής για τα γεγονότα σε συνδυασμό με τη νομική αδυναμία παράστασης
συνηγόρου αντιστάθμιζε επαρκώς την ανάγνωση της κατάθεσης συνιστά μια
μάλλον εξαιρετική περίπτωση
282
. Το συναφές ζήτημα εάν το κράτος υποχρεούται
να διορίσει αυτεπαγγέλτως συνήγορο στον κατηγορούμενο ώστε να εξετάσει τον
μάρτυρα κατηγορίας εντάσσεται στο γενικότερο ζήτημα που αφορά στο δικαί-
ωμα του κατηγορουμένου για αυτεπάγγελτο διορισμό συνηγόρου, εφόσον αυτό
είναι απαραίτητο για την απονομή της δικαιοσύνης (άρθρο 6 παρ. 3 γ΄ ΕΣΔΑ),
οπότε και εφαρμόζονται τα γενικά κριτήρια, δηλαδή η βαρύτητα της πράξης και
της απειλούμενης ποινής, η περιπλοκότητα της υπόθεσης από πλευράς νομικών
και ουσιαστικών ζητημάτων, οι ατομικές ικανότητες του κατηγορουμένου
283
.
Εκκινώντας από το περιεχόμενο του δικαιώματος αντιπαράθεσης που συνίστα-
ται στον έλεγχο της αξιοπιστίας της κατάθεσης και του ιδίου του προσώπου του
μάρτυρα μέσω της θέσης ερωτήσεων και της παρατήρησης της συμπεριφοράς
του, το ΕΔΔΑ θέτει ως απαραίτητη προϋπόθεση για την ουσιαστική άσκηση του
δικαιώματος αντιπαράθεσης τη γνώση της ταυτότητας του μάρτυρα. Έτσι αν η
υπεράσπιση αγνοεί την ταυτότητα του μάρτυρα, στερείται των αναγκαίων πλη-
ροφοριών που θα της επιτρέψουν να εγείρει αμφιβολίες για το περιεχόμενο της
κατάθεσης και για την αξιοπιστία του προσώπου
284
.
Συναφής με τη γνώση της ταυτότητας του μάρτυρα είναι και η γνώση της δικο-
γραφίας, ιδίως των προηγουμένων καταθέσεων του μάρτυρα. Το δικαίωμα γνώ-
σης της δικογραφίας συνδέεται στη νομολογία του ΕΔΔΑ με την αρχή της ισότη-
τας των όπλων και το δικαίωμα του κατηγορουμένου να διαθέτει επαρκή χρό-
νο για την προετοιμασία της υπεράσπισής του (άρθρο 6 παρ. 3 β΄ ΕΣΔΑ)
285
. H δε
281.
Krausbeck,
ό.π., σελ. 120.
282. Ο διορισμός συνηγόρου εντάσσεται στο συνολικότερο ζήτημα αν η ευκαιρία που δόθηκε
στον κατηγορούμενο να εξετάσει τον μάρτυρα ήταν επαρκής και κατάλληλη. Βλ. αναλυτικά
κατωτέρω σελ. 132 καθώς και
Melnikov κατά Ρωσίας,
ό.π., παρ. 79-81,
Karpenko κατά Ρω-
σίας,
ό.π., παρ. 69,
Khayarov κατά Ουκρανίας,
ό.π., παρ. 93,
Hümmer κατά Γερμανίας
, ό.π.,
παρ. 48-50.
283. Βλ. και BGHSt 46,93.
284.
Kostovski κατά Ολλανδίας
, 20.11.1989, παρ. 42-43,
Windisch κατά Αυστρίας,
27.09.1990, παρ.
28, σε συνέχεια
Doorson κατά Ολλανδίας
, ό.π., παρ. 69 επ.,
van Mechelen κατά Ολλανδίας
,
ό.π., παρ. 52,
Birutis και λοιποί κατά Λιθουανίας
, 28.03.2002, παρ. 29,
Demko
, ό.π., σελ. 445 επ.
285.
Foucher κατά Γαλλίας
, 18.03.1997, παρ. 33,
Kamasinski κατά Αυστρίας,
ό.π., παρ. 87-88,
Kremzow κατά Αυστρίας,
21.09.1993, παρ. 51-52,
Ocalan κατά Τουρκίας
, 12.05.2005, παρ.