ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟΥ ΣΤΗΝ ΕΞΕΤΑΣΗ ΜΑΡΤΥΡΩΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ (άρθρο 6 παρ. 3δ΄ ΕΣΔΑ)

23 / 26

Το δικαίωμα του κατηγορουμένου στην εξέταση μαρτύρων κατηγορίας
110
σημασία του για την αποτελεσματική άσκηση του δικαιώματος αντιπαράθεσης
είναι προφανής, διότι από τη γνώση της δικογραφίας και των ακριβών κατηγο-
ριών εξαρτάται η ποιότητα (διερεύνηση λεπτομερειών, σχέση με τις κατηγορίες)
των ερωτήσεων που θα τεθούν286.
Β. Τρόπος διεξαγωγής της εξέτασης του μάρτυρα
Σε ό,τι αφορά τον τρόπο διεξαγωγής της εξέτασης του μάρτυρα, το ΕΔΔΑ δίνει
μεγάλη σημασία στην παρατήρηση της συμπεριφοράς του μάρτυρα κατά κύριο
λόγο από τον δικαστή 287 αλλά και από την υπεράσπιση288, ώστε να μπορέσουν να
διαμορφώσουν ιδία αντίληψη για την αξιοπιστία του, διότι αν και δεν πρέπει να
υπερτιμάται η μη λεκτική συμπεριφορά του μάρτυρα, η παρατήρηση της φυσιο-
γνωμίας του και των αντιδράσεών του συμβάλλει ουσιωδώς στην εκτίμηση της
αξιοπιστίας του και, μέσω αυτής, στην εκτίμηση της αξιοπιστίας του περιεχομέ-
νου της μαρτυρίας του.
Το εάν το ΕΔΔΑ κατοχυρώνει δικαίωμα φυσικής παρουσίας του κατηγορουμένου
και φυσικής αντιπαράθεσης με τον μάρτυρα ως τρόπο διεξαγωγής της εξέτα-
σης του τελευταίου δεν προκύπτει από την τούδε νομολογία του αλλά ούτε και
από το ίδιο το γράμμα της διάταξης289. Aν και η δυνατότητα του κατηγορουμέ-
νου να αντιπαρατεθεί με τον μάρτυρα είναι σημαντικό στοιχείο μιας δίκαιης δί-
κης, είναι αμφίβολο αν με τη διατύπωση αυτή νοείται η φυσική κατά πρόσωπο
αντιπαράθεση. Σε αυτό το σημείο πρέπει να επισημανθεί ότι ακόμα και στο αγ-
γλοσαξωνικό δίκαιο, σε αντίθεση με το αμερικανικό290, το δικαίωμα αντιπαράθε-
σης δεν νοείται ως δικαίωμα φυσικής αντιπαράθεσης291 και με δεδομένο ότι το
ΕΔΔΑ δεν παίρνει θέση υπέρ της ερμηνείας σε έναν κύκλο εννόμων τάξεων, εν-
δεχομένως εξηγείται η απροθυμία του να το θεωρήσει ρητά ως δικαίωμα φυσι-
κής αντιπαράθεσης.
Περαιτέρω, εκτός από την παρατήρηση της συμπεριφοράς του μάρτυρα, στον
τρόπο εξέτασης εντάσσεται και η θέση ερωτήσεων στον μάρτυρα, κατά την
οποία η υπεράσπιση υποβάλλει σε κριτικό έλεγχο το περιεχόμενο της κατάθεσης,
128 επ.
286. Bricmont κατά Βελγίου, 07.07.1989, παρ. 79, 84, D. v. Finland, 07.07.2009, παρ. 47.
287. Kostovski κατά Ολλανδίας, ό.π., παρ. 43, Windisch κατά Αυστρίας, ό.π., παρ. 29, P.K. κατά Φιν-
λανδίας, 09.07.2002, υπό παράγραφο α., Graviano κατά Ιταλίας, 10.02.2005, παρ. 38.
288. Van Mechelen κατά Ολλανδίας, ό.π., παρ. 59, P.S. κατά Γερμανίας, 20.12.2001, παρ. 26, W.S.
κατά Πολωνίας, 19.06.2007, παρ. 63.
289. Krausbeck, ό.π., σελ. 129, Gollwitzer, ό.π., rdn.210.
290. Βλ. ανωτέρω σελ. 91 επ.
291. Spencer, ό.π., σελ. 42.