19 / 22
ΜΕΡΟΣ Β΄
139
μπορεί να εκτιμηθεί, από μια αντίληψη ιδιοκτησιακής προσέγγισης της δημόσιας
σφαίρας. Στο πλαίσιο αυτό προέκυψαν πολλές υποθέσεις διαφθοράς, απάτης και
κρατικού εταιρικού εγκλήματος, ενώ λιγότερες έγιναν γνωστές στο διάστημα 1989
-1995 με πιο γνωστή αυτήν του σκανδάλου Κοσκωτά (Βιδάλη, Σ., 2007, τόμος Β’).
Αυτό το σύστημα σύστημα πελατειακών σχέσεων όμως στις αρχές του 2000, φαι-
νόταν ότι είχε φτάσει στα όρια του, ως προς τη δυνατότητα του να ανταποκρι-
θεί στις νέες συνθήκες που δημιουργήθηκαν μετά το άνοιγμα της οικονομίας, την
πλήρη προσχώρηση της Ελλάδας στην Ε.Ε. και αργότερα στην ΟΝΕ καθώς μετα-
ξύ άλλων το προϋπάρχον σύστημα διαπλοκής και πελατειακών σχέσεων φαινόταν
ότι είχε αποκτήσει συστημικό χαρακτήρα.
4.1
. Η πολιτική οικονομία των εγκληματικών πτυχών της κρίσης
Καμπή για για την κρίση του κομματικού- πελατειακού συστήματος είχε η εξάπλω-
ση του κρατικού εταιρικού εγκλήματος. Από την άποψη της χρονικής προτεραι-
ότητας, πρώτα αποκαλύφθηκε το σκάνδαλο του Χρηματιστηρίου, που συνδέεται
με την ραγδαία αλλά και ξαφνική για την Ελλάδα ανάπτυξη της χρηματιστηριακής
αγοράς (βλ. στο Παράρτημα, υπόθεση του Χρηματιστηρίου). Η ραγδαία ανάπτυ-
ξη της χρηματιστηριακής αγοράς από το 1996 και μετά που ενισχυόταν επικοινω-
νιακά και από την κυβέρνηση, συνδεόταν με μία νέα ισορροπία εξω-θεσμικής συ-
ναίνεσης στο πολιτικό σύστημα, η οποία εκτός του ότι διασφάλιζε την εξουσία συ-
γκεκριμένων πολιτικών κομμάτων, ταυτόχρονα, ανταποκρινόταν και στις απαιτή-
σεις της οικονομίας της ελεύθερης αγοράς, που επεκτεινόταν ραγδαία στην Ελλά-
δα από τη δεκαετία του ’90. Σε αυτό το πλαίσιο το σκάνδαλο του Χρηματιστηρί-
ου έχει σημαντικό ρόλο, καθώς μεταξύ άλλων αποτέλεσε και μια προσπάθεια να
αλλάξουν οι αποταμιευτικές συνήθειες των Ελλήνων. Σήμερα, μπορεί να συμπε-
ρασματικά να εκτιμηθεί, ότι οι μέθοδοι προσαρμογής των ομάδων εξουσίας στις
αύξουσες απαιτήσεις της οικονομίας της ελεύθερης αγοράς και κυρίως, του επε-
κτεινόμενου χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού, δεν κατόρθωσαν να υπερβούν το
πλαίσιο παρανομίας, στο οποίο σε πολλές περιπτώσεις είχαν βασιστεί και στο πα-
ρελθόν. Αυτό είχε ως περαιτέρω συνέπεια την «έκρηξη» αποκαλύψεων σκανδά-
λων που ακολούθησε μερικά χρόνια αργότερα.
Πιο συγκεκριμένα, κομβικό σημείο για τα όσα συνέβαιναν τότε και συνέβησαν και
αργότερα, πρέπει να θεωρείται η απόφαση να προσχωρήσει η χώρα στην Οικο-
νομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ) της τότε Ευρωπαϊκής Κοινότητας, που τέ-
θηκε ως κεντρικό πολιτικό διακύβευμα από το μέσον της δεκαετίας του ’90 (μαζί
με τους Ολυμπιακούς Αγώνες). Το πρόβλημα δεν ήταν μάλλον η απόφαση αλλά οι
όροι υλοποίησής της. Η ένταξη στην ΟΝΕ είχε ως προϋποθέσεις: i) την προετοι-
μασία μετάβασης σε ένα νέο νομισματικό σύστημα, ii) την προσαρμογή του δημο-
σιονομικού συστήματος στα κριτήρια του Ευρωπαϊκού Συμφώνου Σταθερότητας
και Ανάπτυξης, iii) τη διαδικασία ιδιωτικοποίησης των κρατικών πόρων και iv) την
ανάπτυξη της χρηματοπιστωτικής αγοράς. Κοινή ιδεολογική βάση αυτών των δια-