ΑΓΩΓΕΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

27 / 48

ΑΓΩΓΗ ΠΕΡΙ ΚΛΗΡΟΥ [2]
ΑΘ. ΚΟΝΤΗΣ 203
ζ) Το αντικατάλλαγμα223.
II. Το αντικατάλλαγμα (άρθρο 1872 αρ. 2 ΑΚ)
1. Έννοια
Στο άρθρο 1872 αρ. 2 ΑΚ ορίζεται ότι αντικείμενο της κληρονομίας θεωρείται και
καθετί που ο νομέας της κληρονομίας αποκτά με δικαιοπραξία χρησιμοποιώντας
κληρονομιαία μέσα.
Το αντικατάλλαγμα224 ή υποκατάστατο (surrogatum) είναι οτιδήποτε απέκτησε ο νο-
μέας της κληρονομίας με δικαιοπραξία, μετά τον θάνατο του κληρονομουμένου,
χρησιμοποιώντας κληρονομιαία μέσα, το οποίο υποκαθιστά το αρχικό αντικείμενο
της κληρονομίας που εξήλθε από αυτήν225. Τέτοιο είναι π.χ. το πράγμα που αγόρασε
ο νομέας της κληρονομίας από τρίτο με χρήματα της κληρονομίας (ακόμα και από
αγορά σε πλειστηριασμό226) ή πράγμα της κληρονομίας που ο νομέας το αντάλλαξε
με πράγμα τρίτου ή το τίμημα από την πώληση κληρονομιαίων πραγμάτων (ενσώ-
ματα αντικείμενα). Επίσης μπορεί να είναι απαίτηση από δάνειο ή από πώληση με
πίστωση ή απόσβεση οφειλής ή συμψηφισμού χρέους του νομέα με απαίτηση της
κληρονομίας (ασώματα αντικείμενα)227.
Μπορεί επίσης να έχουμε και περίπτωση διαδοχικού αντικαταλλάγματος , δηλαδή
στη θέση του αρχικού αντικαταλλάγματος να υποκατασταθεί νέο αντικείμενο, κατό-
πιν διάθεσης του πρώτου (είτε αυτό είναι χρήματα είτε αντικείμενο της κληρονομίας)
με δικαιοπραξία του νομέα της κληρονομίας228.
Το αντικατάλλαγμα βασίζεται σε κανόνα του ρωμαϊκού δικαίου, σύμφωνα με τον
οποίο το αποκτηθέν με μέσα χωριστής περιουσιακής ομάδας, πράγμα υποκαθίστα-
ται στη θέση του εκποιηθέντος στοιχείου της ομάδας και θεωρείται επομένως «αντι-
κείμενο της κληρονομίας»229.
223. Βλ. αμέσως παρακάτω υπό ΙΙ.
224. Βλ. την ad hoc μελέτη της Ρ. Παντελίδου, Το αντικατάλλαγμα στην αγωγή περί κλήρου (αρθρ. 1872
εδ.1 αρ. 2 ΑΚ) ΕλλΔνη 1994,14 επ.
225. ΑΠ 1413/2014 ΕφΑΔ 4/2015,331 επ., ΑΠ 248/2003 ΕλλΔνη 2004,465 =ΧρΙΔ 2003,528 = ΝοΒ
2003,1851, ΑΠ 1590/2007 Δ 2008,259, ΕφΑθ 6636/1990 ΕλλΔνη 1992,357, ΠΠρΑθ 2662/2009
Αρμ 2010,1837.
226. Παντελίδου, ό.π., σ. 16.
227. Μπαλής, ΚληρΔ, § 209, αρ. 4, Παπαντωνίου, ΚληρΔ, σ. 180, Γεωργιάδης, ΚληρΔ, § 46, αρ. 40 και
61, Παναγιωτόπουλος σε Γεωργιάδη ΣΕΑΚ, άρθρο 1872, αρ. 8, Ψούνη, ΚληρΔ ΙΙ, σ. 448.
228. Παπαντωνίου, ΚληρΔ, σ. 180, Σπυριδάκης, ΚληρΔ, σ. 451, υποσημ. 4, Γεωργιάδης , ΚληρΔ, § 46,
αρ. 61, Ψούνη, ΚληρΔ ΙΙ, σ. 448.
229. Res succedit in locum rei ή in locum pretii. Βλ. Μπαλή , ΚληρΔ, § 209 αρ. 4, σ. 331, του ιδίου,
Γενικές Αρχαί του Αστικού Δικαίου, έκδ. 7η, 1955, § 183, σ. 485.
137
138
139
140
141